Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

 
5. Xitoy pul tizimi.
Yuan-Xitoy Xalq Respublikasining pul birligi. 1 yuan 10 szyao va 100 finyamga teng. 
Uning 
Xalqaro ifodasi OGU Yu. 1835 yildan kumush tangalar ko’rinishida zarb qilina boshlagan. 
1933 yilning mart oyiga qadar Xitoyda lyan(XIV-
XIX asrlarda muomalada bo’lgan kumush 
valyuta) pul birligi sifatida ishlatilgan. Bojxona bojlari va soliqlari yuanda hisob-kitob qilingan. 
Xitoy Xalq banki tashkil topganidan keyin pul islohoti o’tkazildi. 1955 yilga kelib eski pullar 
yangi pullarga 10000:1 nisbatda almashtirildi
67
.
Yuan so’zi “dumaloq tanga” degan ma’noni anglatadi. Sin sulolasi birinchi bo’lib shu 
shakldagi dumaloq tangalarni (960-
1279) zarb etishgan va bu tangalar bronzadan yasalgan. So’ng 
esa Min sulolasi (1368-
1644) qog’oz pullarni birinchi bo’lib muomalaga chiqarishgan va bu tanga 
va qog’oz pullarda asosan imperatorlarning suratlari aks etgan. 
Xitoy 
tarixida qog’oz pullar 7 marta emissiya qilingan:
1935-yildagi pul islohotida 1 dollar= 3.36 yuan;
1946-yildagi pul islohotida 1 dollar=3350 yuan;
1948-
yildagi pul islohoti 0.222179lik toza oltindan iborat bo’lgan. 3 mln fabi=1 oltin yuan. 
1 kumush yuan=500mln oltin yuanga.
1974- yilda boshqa valyutalar bilan pul ayirboshlash jarayonini Gongkong dollari orqali 
amalga oshirgan. Banknotalar: 
1948- yili 1-dekabrda Xalq banki 1- banknotani chiqardi va ular 100,1000 yuanlik. 
1949-yilda muomalaga chiqarilgan 200, 500, 5000 va 10000 yuanlik banknotalarning 62 ta 
variantlari mavjud bo’lgan.
Keyingi banknotalar 1955-yilda Xitoy iqtisodiyotining ochilish munosabati bilan 
muomalaga chiqarilgan va ular Jenbeli deb atalgan va bu banknotalar faqat mamlakat miqyosida 
amal qilgan. 
3-nusxasi 1962-yilda 4-nusxasi 1987-
1997 yillar oralig’ida 5
- nusxasi 1999- yilda 
muomalaga chiqarildi. So’nggi banknota 2005
-yilda chiqarilgan va unda 5,10,50,100 kupyuralar 
muomalaga chiqarildi
68
. 
. 1949 yildan keyin o’zining uzoq tarixli da
vlat ixtisoslashtirilgan chet el almashuv va savdo banki 
Xitoy chet el almashuv operatsiyalarini va chet el savdo aloqalarini rivojlantirish hamda iqtisodiy 
infratuzilmani ta’minlashni boshqarishga mas’ul bo’ldi. 1994 yilda bank to’liq davlat tijorat 
bankiga aylandi. 2004 yilning avgust oyida Bank of China Limited birlashtirildi. Bank the Hong 
Kong Stock Exchange va the Shanghai Stock Exchangelarni 2006 yilning iyun va iyul oylarida 
ro’yxatga kiritdi va dastlabki A
-Share
69
va H-Share70ni yuritadigan birinchi Xitoy tijorat bankiga 
aylandi. 2014 yilda bank yana Global Systematically Important Bank sifatida loyihasi tuzildi. 
Keyingi to’rt yil ichida Global Systematically Important Bank sifatida yakka moliyaviy institut 
sifatida ishlashi tuzib chiqiladi
71
.
Xitoy 
banki tomonidan e’lon qilingan 2014 yil yakunlari bo’yicha quyidagi rasmlarga 
e’tibor bersak. 
67
History of CPB. 
www.cpb.com
  
68
Home of CPB. www.cpb.org 
69
Izoh: A-share 
–
bankning kapitalidagi mahalliy investitsiya ulushlari, har birida RMB ning 
nominal qiymati o’z aksini topgan. U SSE(The Shanghai Stock Exchange) da ro’yxatdan o’tgan 
(kodi: 601988). 
70
Izoh: H-share - bankning kapitalidagi xorijiy investitsiya ulushlari, har birida RMB ning 
nominal qiymati o’z aksini topgan. U Hong Kong Stock Exchangeda ro’yxatdan o’tgan va Hong 
Kong dollarida savdo qilinadi (kodi: 3988). 
71
Annual report 2014 China. www.cpb.com

---

244