Xorijiy mamlakatlarda davlat shakllarining asosiy

Avtokratik rejimga asosan jamoa avtokratiyasi va yagona shaxs avtokratiyasi kiradi. Jamoa avtokratiyasi o’z navbatida aristokratiyava oligarxiya deb nom olgan boshqaruv shakllariga bo’linadi. Yagona shaxs avtokratiyasi despotiya, mustabidlik, shaxsiy hokimiyatshakllariga ega.

Endi mazkur rejimlarni batafsil ko’rib chiqamiz. Despotikrejim (yunoncha «cheklanmagan hokimiyat»)da – hokimiyat istisnosiz faqat bir shaxs tomonidan amalga oshiriladigan mutlaq monarxiyaga (podshohlikka) xosdir. Despotik rejimlar qadimda paydo bo’lgan. U hokimiyatni boshqarishda o’ta o’zboshimchalik, fuqarolarning despot oldidagi to’la huquqsizligi, boshqarishda hyech qanday huquqiy va axloqiy asoslarning bo’lmasligi bilan ajralib turadi. Despotiya sharoitida mustaqil harakat qilish, norozilik bildirish, qahr-g’azab izhor etish mumkin emas - ular darhol bostiriladi.

Despotik rejim asosan, O’rta Yer dengizi mamlakatlarida, Yaqin Sharqda, Osiyo, Afrika, Janubiy Amerika mamlakatlarida, ya’ni Osiyo ishlab chiqarish usuli (osiyocha taraqqiyot yo’li) qaror topgan davlatlarda uchragan. U insoniyat taraqqiyotining dastlabki bosqichlariga xosdir. Biroq bu rejim hozirgi bosqichda ham, hozirgizamon davlatlarida ham ular rivojining tarixiy o’ziga xosligi, bu davlatlardagi boshliqlarning shaxsiy fazilatlariga bog’liq, ravishda paydo bo’lgan.