Xordalilar tipi mavzu: Lansetnik – tuban tuzilgan xordali hayvon

Xordalilar tipi

MAVZU:Lansetnik – tuban tuzilgan xordali hayvon

REJA

• YASHASH MUHITI VA TASHQI TUZILISHI
• XORDASI VA MUSKULLARI
• HAZM QILISH SISTEMASI
• NAFAS OLISH ORGALARI
• QON AYLANISH SISTEMASI
• AYIRISH ORGANLARI
• NERV SISTEMASI
• LANSETNIKNING UMURTQASIZ HAYVONLARGA O’XSHASHLIGI
• KO’PAYISHI
• XORDALILARNING UMUMIY TAVSIFI

O’TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH

1. Hasharotlar tabiatda qanday ahamiyatga ega?

2. Hasharotlar o‘simliklar uchun qanday ahamiyatga ega?

3. Qanday hasharotlar zararkunanda hisoblanadi?

4. Parazit hasharotlar qanday zarar keltiradi?

5. Qaysi kasalliklar hasharotlar orqali tarqaladi?

6. Zararkunandalarga qarshi biologik kurash nima? 7. Bo‘g‘imoyoqlilar qanday kelib chiqqan?

LANSETNIKNI DUM SUZGICHI - JARROXLIK ASBOBI LANSETGA O’XSHAYDI

XORDASI VA MUSKULLARI

XORDASI ORQA TOMONDA JOYLASHGAN TIG’IZ JOYLASHGAN HUJAYRALARDAN IBORAT PISHIQ O’QDAN IBORAT.

TANA TUZILISHI

• TAYANCH VAZIFASINI BAJARADI.
• TANANI EGILUVCHAN QILIB TURADI
• BUTUN HAYOTI DAVOMIDA SAQLANIB TURADI
• BOSH MIYASI VA BOSH SKELETI BO’LMAYDI .
• BOSH SKELETSIZLAR KENJA TIPIGA KIRADI.
• MUSKULLARI IKKI TOMONIDA UZUN TASMA SHAKLIDA JOYLASHGAN

HAZM QILISH SISTEMASI

OG’IZ TESHIGI MAXSUS CHUQURCHA – OG’IZ OLDI VARONKASIDA JOYLASHGAN PAYPASLAGICHLAR BILAN O’RALGAN

Oziq og’iz orqali halqumga o’tadi va uning devoriga o’rnashib oladi.

Oziq luqmalari halqumdan ichakka tushib hazm bo’ladi

OZIQNING HAZM BO’LMAGAN QISMI ORQA CHIQARUV TESHIGI ORQALI TASHQARIGA CHIQARIB YUBORILADI

Nafas olish organlari

• HALQUMINING IKKI YONIDA JUDA KO’P tirqishsimon JABRA TESHIKLARI JOYLASHGAN
• JABRA TESHIKLARINI TERI BURMALARI QOPLAB TURADI
• Ular jabraoldi bo’shlig’ini hosil qiladi.
• Jabra teshiklari devori mayda qon tomirlari---- kapillyarlar bilan qoplangan.
• Kapillyarlar devorida qon va suv o’rtasida gazlar almashinuvi sodir bo’ladi.
• Teri burmalari jabralarga qum kirishiga yo’l qo’ymaydi.

QON AYLQNISH SISTEMASI

YOPIQ QAN AYLANISH SISTEMASI

Barcha xordalilar singari yopiq qon aylqnish sistemasiga ega

• Asosiy qon tomirlari qorin va orqa aortalardan iborat.
• Karbonat angidrid bilan to’yingan qon qorin aortasi orqali oldinga jabra kapillyarlariga oqadi.
• Jabralarda qon karbonat angidridni suvga berib , kislarod bilan to’yinadi va orqa aortaga chiqadi. Bu tomirdan qon kichikroq qon tomirlar orqali butun tanaga tarqaladi.
• Lansetnikning yuragi bo’lmaydi.
• Yirik tomirlar devorining qisqarishi tufayli qon tomirlarda oqib turadi.

AYIRISH ORGANLARI

HALQALI CHUVALCHANGLARNIKIGA O’XSHASH TUZILGAN NAYCHALARDAN IBORAT. NAYCHALAR HALQUM BO’YLAB JOYLASHGAN JABRAOLDI BO’SHLIG’IGA OCHILADI

NERV SISTEMASI.

• XORDA USTIDA JOYLASHGAN ,TANA BO’YLAB KETGAN NERV NAYIDAN IBORAT.

• Nerv nayidan ichki organlar va tana sirtiga juda ko’b nervlar tarqaladi.
• Sezgi organlari kuchsiz rivojlangan.
• teri ostida nerv nayi bo’ylab bir tekis joylashgan yorug’lik sezuvchi hujayralar ko’rish vazifasini bajaradi.
• Teri sirtida joylashgan nerv hujayralari kimyoviy va mexanik ta’sirni sezadi.

RAQAMLARDA QAYSI A’ZOLAR JOYLASHGANLIGINI TOPAMIZ