Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Мистер Тайтус Олден
 
сиз 
бўласизми? –
 
Ҳа, 
сэр
, менман.(Т.Драйзер. Америка Фожиаси. Б.106.). 
Mrs
ва 
Miss
мурожаатлари ўзбек 
тилига бир тарзда 
хоним
деб таржима қилинади, лекин инглиз тилида улар ўртасида кескин фарқ 
(Mrs.- 
оилали аёл, Miss
- 
турмушга
чиқмаган қиз) мавжуд. Агар бу иккала сўзни бир ҳил “
хоним
” тарзида 
таржима қилинса ўрганувчи улар орасидаги ижтимоий фарқни сезмай қолади, бу эса кейинчалик у 
инглиз тилида мулоқот олиб бориш жараёнида хатоликларга йўл қўйишига сабаб бўлади. Яна шу 
сингари мисоллардан бири: “
Say, mister, can you give me a quarter to get a bed? were the words.
” (P.355.)
гапини ўзбек тилига “
- 
Бегим
, 25 цент ҳадя қилинг! Тунаш учун
 
пулим йўқ, 
- 
деди у
.” (Б.417.) Бу гапда 
мурожаат шакли мутлақо хато таржима қилинган, чунки 
mister
сўзи
аслият ҳолида 
мистер
ёки бўлмаса 
жаноб
тарзида амалга оширилса мақсадга мувофиқ бўларди. Сабаби, “
бегим”
мурожаати инглиз 
халқига хос бўлмай, “туркий халқларда феодализм даврида шаҳар ёки вилоят ҳокимларига берилган 
унвон”дир [7;97]. Бу каби камчиликларни таржима асарларида учратиб туришимиз мумкин, бу эса 
китобхонга асар моҳиятини тўлақонли тушинишига ҳалақит беради. Агар этник хусусиятга эга бўлган 
мурожаат бирликларини таржима қилмасдан транслитерация қилиш усулидан фойдаланилса, 
ўрганувчиларга
ўша миллатнинг маданияти, этник урф
-
одати ҳақида маълумот олишига имкон беради.
Юқоридаги келтирилган фикр ва таҳлиллар ҳулосаси сифатида қуйидаги жадвални тақдим 
этамиз:
Демак, инглиз ва ўзбек тилларининг мурожаат бирликлари юзаки қаралганда содда кўринсада, 
тилнинг мураккаб тил бирлигидир. Бу тилларни ўрганувчилар уларнинг ўхшаш ва фарқли 
томонларини тадқиқ қилиши нутқдаги юзага чиқадиган муаммоларни олдини олишга ёрдам беради. 
Инглиз тили мурожаат бирликлари хушмуомалалик тамойилларига асослансада, ўзбек тили 
мурожаатларида 
(
эвфемик мурожаатлар қўллаш) кўпроқ сезилади. Ҳар иккала тил мурожаатлари этник 
хусусиятларга эга бўлиб, сўзловчи нутқида ёки таржимон таржимада албатта эътиборга олиши зарур.