Xix asr oxiri va XX asr jahon adabiyoti. Modernizm adabiyoti. Postmodernizm adabiyoti

Alber Kamyu(1913-1960) va absurd falsafasi. Atoqli adib, publitsist va faylasuf bo‘lgan Alber Kamyu hayoti va ijodiga qiziqish doimo yuqori bo‘lgan,
A.Kamyu 1913-yilning 7-noyabrida Jazoirning uncha katta bo‘lmagan Mondovi shaharchasida, qishloq xo‘jaligi ishchisi oila­sida dunyoga keldi. Otasi Lyusen Kamyu Birinchi jahon urushida halok bo‘lgan. 1924-yili Belkurdagi boshlang‘ich maktabni tugatgan Alber litseyga o‘qishga kiradi. Litseyni tugatgach, mahalliy universitetning falsafa-tarix fakultetiga o‘qishga kiradi.
U 1935-yilda tashkil etilgan ko‘chma Mehnat teatrini tashkil etilishiga bosh-qosh bo‘ldi. Bu yerda Kamyuning aktyorlik va rejissyorlik iqtidori namoyon bo‘ldi. 30-yillarning oxirlarida “Ekip” teatr truppasi bilan butun Jazoirni kezib chiqadi. U sahnada rollar ijro etish bilan birga badiiy ijod bilan shug‘ullanishni ham davom ettirdi. “Jazoir Respublikasi” gazetasida muxbir va muharrir vazifalarida ham ishladi, bir necha esse, onasi, buvisi va bobosi haqi­dagi xotiralardan tarkib topgan ilk kitobi “Ichki tomon va qiyofa” bosilib chiqdi, “Kaligula” pyesasining dastlabki chizgilari, ilk nasriy to‘plamlar paydo bo‘ldi, “Saodatli o‘lim” romani yozildi, lekin nashrga berilmadi. Bu davrda “Sizif haqida asotir” falsafiy essesi ustida ish boshlandi. 1938-yilda ikkinchi kitobi - “Nikoh” bosmadan chiqqach, 1940-yildan Parijda yashay boshladi. 0‘sha yilning yozida “G'aroyib urush” Fransiyaning mag‘lubiyati bilan tugagach, Kamyu Lionga va u yerdan Jazoirga keladi. Bir qancha muddat o'qituvchilik bilan shug‘ullanadi. 1942-yili Kamyu Fransiyaga qay­tadi Qarshilik harakatining “Komba” deb ataluvchi guruhiga a’zo bo‘ladi. 1944-yilda “Anglashilmovchilik”, 1945-yilda esa “Kaligula” asarlari sahnalashtirildi.
Urush yillarida yaratilgan asarlaridan ikkitasi -“Begona” va “Sizif haqida asotir” yozuvchiga katta shuhrat keltirdi. 1947-yilda nashr etilgan “Vabo” romani muallif nomini yanada mashhur qildi. 50-yillaming o‘rtalari va oxirida Kamyu yana teatrga qaytib, o‘zining hamda boshqa mualliflar (Dostoevskiy, Folkner)ning asarlarini sahnalashtirdi. 1951-yilda nashr etilgan “Isyonkor odam” pamfieti Kamyuning bu turdagi so'nggi yirik asari edi. 1957-yili Nobel mukofoti berilishi bilan qilingan ma’ruzasi mashhur bo‘Idi. 0‘zining bunday yuksak mukofotga loyiq deb topilganini bilgan 44-yoshli adib: Men sarosimaga tushdim, ichimda bir hayajon uyg‘ondi.O‘zimni tinchlantirish uchun menga bunchalik saxiylik qilgan qismat bilan hisob-kitob qilishga to‘g‘ri keldi. Va men o‘z xizmatlarim bilangina unga loyiqman, deb hisoblay olmaganimdan, butun hayotim davomida turli vaziyatlarda madad bergan bir narsaga tayandim. Bu - san’at va yozuvchining roli haqidagi tassavurim edi...”, - degan edi.
1960-yilning 4-yanvarida Rojdestvo bayramini o'tkazib Parijga qaytayotgan Kamyu o‘z mashinasida avtohalokatga uchrab halok bo'ladi. U bu davrda “Birinchi odam” romani ustida ishlayotgan edi. Asar yozuvchining oiimidan o‘ttiz to‘rt yil keyin chop etildi va katta shuhrat qozondiki, adabiyotshunoslar Kamyuning hayotligida e’lon qilingan bironta asari bu qadar mashhur bo‘lmaganini e’tirof etishdi.
Kamyu falsafiy qarashlarining tadriji tarixiy sharoit bi­lan bogiiqdir. Muallifning o‘zi ham asarlarining ikki turkumga boiinishi haqida gapiradi. Dastlabki - absurd mavzusiga “Sizif haqida asotir” essesi, “Begona” qissasi va “Kaligula” pyesasi kiradi. Isyon mavzusiga esa “Isyonkor odam” essesi va “Vabo” romanini kiritish mumkin.