Yildan ortiq mexanika qonunlari, butun olam tortishish qonuni ustuvor bo’lib keldi

Fotoeffekt. Fotoeffekt qonunlari.

Klassik fizikaning yakunlanishi

XIX asr oxoriga kelib ko’pchilik fizikaning rivojlanishi tugadi deb hisoblay boshladi. Bunga quyidagolar sabab bo’ldi:

• 1. 200 yildan ortiq mexanika qonunlari, butun olam tortishish qonuni ustuvor bo’lib keldi.
• 2. Molekular-kinetik nazariya ishlab chiqildi.
• 3. Termodinamika o’zini mustahkamlab oldi.
• 4. Maksvelning elektromagnit nazariyasi yakunlandi.
• 5. Energiyaning saqlanish qonunlari (energiya, impuls, massa, elektr zaryadi) ochildi.

XX asrdagi fizik muammolar.

• XIX sar oxiri-XX asr boshlarida:

X-nurlar (V. rentgenning rentgen nurlari),

Radioaktivlik hodisalari (Bekkerl)),

Elektron (J. Tomson)

kashf qilindi

Klassik fizika bu hodisalarni tushuntirib bera olmas edi

Absolyut qora jismning modeli

• Absolyut qora jism – har qanday to’lqin uzunlikdagi elektromagnit to’lqinni yutuvchi jismdir (shuningdek, har qanday uzunlikdagi elektromagnit to’lqinni nurlantiruvchi ham).

Absolyut qora jismning modeli, yopiq sirtga kirish uchun kicchik tirqish

• Absolyut qora jism nurlantirgan spektrning tarkibini aniqlash muammosini klassik fizika tushuntirib beraolmas edi.

Plank gipotezasi (1900 y.)

• Atomlar elektromagnit energiyani porsiyalab chiqaradi – bu
• kvant deyiladi.
• Har bir porsiyaning energiyasi nurning chastotasiga to’g’ri proporsional:

h=6,63.10-34 J*s — Plank doimiysi.

(1 eV – Potensiallar farqi 1 V bo’lganda elementar zaryad energiyasi)
1eV=1,6·10 J.
-19
= h ω
ω= 2π ν
M. Plank

Fotoeffekt-

Fotoeffekt-

Yorug’lik ta’sirida jismlarning sirtidan elektronlarni urib chiqarilishi

Fotoeffekt qonuni

To’yingan tok- tokning maksimal qiymati bo’lib, yoritilgan sirtdan ajralib chiqayotgan elektronlar soni bilan aniqlanadi

Fototokning to’yinishi jismga tushaytgan yorug’likning intensivligiga bog’liq

Fotoelektronning kinetik energiyasi yorug’lik intensivligiga bog’liq emas

Chiqish ishi

– Elektronni josmning sirtidan ajratish uchun zarur bo’ladigan ish

Foton – yotug’lik zarrasi ( elektromagnit nurlanish kvanti)

• Elektromagnit maydonning zarrasi
• Yorug’lik tezligida tarqaladi
• Faqat harakatda mavjud bo’ladi
• Tinchlikdagi massasi O ga teng

Elektron
Foton

Yorug’lik ikki xil xususiyatga ega

• To’lqin kabi tarqaladi
• Jismlar bilan zarra kabi ta’sirlashadi

Qo’llanilishi

• Kinoda: ovoz eshittirish
• Fotoelementlar
• Fotografiya