Xitoy tili tarixi

“kimdir”, “nimadir” kabi ma’nolarni anglatgan. “

某

mǒu

” gapda aniqlovchi va ega, “

或

huò

” 

esa asosan ega vazifasini bajara olgan.  

  ●   

项燕为楚将，数有功，爱士卒，楚人怜之。或以为死，或以为亡。Xiàngyàn 

wèi chǔ jiāng, shuò yǒu gōng, àishìzú, chǔ rén lián zhī. huò yǐ wéi sǐ, huò yǐ wéi wáng. – 

Syangyan Chu davlatining buyuk sarkardasi bo‘lib, ko‘p marotaba qahramonlik 

ko‘rsatgan, askarlarni himoya qilgan, Chu xalqi uni qadrlaydi. Ba’zilar u uchun xalok 

bo‘lgan, ba’zilar esa qochib ketishgan. («Tarixnoma» “Chenshe shijya”)

156

 

4.  Bo‘lishsizlik olmoshlaridan qadimgi venyanda “

莫

m ò

” “

无

w ú

” ishlatilgan. “Hech kim”, 

“hech narsa” tarzida tarjima qilinadi.  

●  

子曰: “莫我知也夫!” Zǐ yuē: “mò wǒ zhī yě fū!” – Konfusiy dedi: “Hech kim meni 

tushunmaydi!” («Lunyuy» “Syanven” bo‘limi)

157

   

   5.    Qadimgi xitoy tilida belgilash olmoshi vazifasini asosan “

他

t ā

” olmoshi bajargan. 

Dastlab “

他

t ā

” kishilik olmoshi emas, balki belgilash ma’nosini bildiruvchi olmosh sifatida 

qo‘llanilgan. “Boshqa”, “boshqalar” tarzida tarjima qilinadi.   

● 

无他故焉。Wú tā gù yān. – Bu yerda boshqa sabab yo‘q. («Syun-zi» “Vang chji” 

bo‘limi)

158