Xayitbayeva Oltinoy Baxrom qizining «Maktabgacha talimni boshqarish va menedjment»

Demokratik rahbar
Bunday turdagi rahbar:

• 
  boshqarish funksiyalarini jamoa fikri bilan hisoblashib amalga oshiradi;
  
• 
  ishlab chiqarishni boshqarishga xodimlarni jalb qiladi;
  
• 
  ularning bildirgan fikriga quloq soladi;
  
• 
  ular bilan maslahatlashadi, ijobiy tamonlarini inobatga oladi;
  
• 
  barcha bilan barobar va samimiy munosobatda bo‘ladi, ustunligini bildirmaydi;
  
• 
  buyruq berish yo‘li bilan emas, balki ishontirish uslubida ish tutadi;
  
• 
  buyruq rahbarlik uslubi bo‘ysinuvchilarning shaxsiy tashabbusini, ijodiy faoliyatini rivojlantiradi va jamoada o‘rtoqlik va ishchan muhitni yaratadi.
  

Bosqaruv xususiytlari
Ma’naviy etuklik

1. 
   Siyosiy etuklik;
   
2. 
   Huquqiy etuklik;
   
3. 
   Axlohiy etuklik;
   
4. 
   YUqori saviya va onglik;
   
5. 
   Ma’rifatchilik;
   
6. 
   Madaniyatchilik;
   
7. 
   Xodimlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda qodirlik;
   
8. 
   Topshirilgan ish uchun shaxsiy javobgarlikni his qilish, halollik, vijdonlilik;
   
9. 
   SHaxsiy manfaatlarni jamoat manfaatlariga bo‘ysindirishga qodirlik;
   
10. 
    Kishilarga nisbatan mehribon va e’tiborli bo‘lish;
    
11. 
    Tashabbus va ilg‘orlikni qo‘llab-quvatlash qobiliyati;
    
12. 
    Prinsipiallik;
    
13. 
    Tanqidga chidamli bo‘lish, o‘z-o‘ziga tanqid qila bilish.
    

Intizom va mehnatga bo‘lgan munosabati

1. 
   Mehnatsevarlik;
   
2. 
   Jamoa o‘rtasida intizomni yo‘lga qo‘ya bilish;
   
3. 
   Atrofdagilarga mehnatsevarlikni tarbiyalay bilish;
   
4. 
   Ishni rejali olib bera bilish, rejasiz ishlagan rahbar xodimlar jamoasi oldiga qo‘yilgan vazifalarni muvafaqqiyatli bajara ololmaydi.
   

Bilim darajasi

1. 
   Iqtisodiyotni bilishi;
   
2. 
   Texnika va texnologiyani bilishi;
   
3. 
   Boshqarish ilmini, funksiyalari va strukturasini bilish;
   
4. 
   Istiqbolni bilimga qodirligi va hokazo.
   

Rahbar aniq, chuqur va keng bilimga ega bo‘lishi, uni doimo to‘ldirib va yangilab borish kerak. Aks holda u obro‘ qozona olmaydi, xodimlarning ishonchiga sazovor bo‘laolmaydi
Tashkilotchilik qobiliyati

1. 
   Xodimlarni tanlay bilish va ulardan samarali foydalanishni ta’minlay olishligi;
   
2. 
   Qo‘l ostidagilarni mehnatga o‘rgatish va tarbiyalashni bilish;
   
3. 
   Jipsalashgan jamoani vujudga keltira olish;
   
4. 
   Maqsad sari intiluvchanlik;
   
5. 
   Kutilmagan vaziyatlarda boshqarish qobiliyatini yo‘qotmaslik.
   

Boshqarish samaradorligini ta’minlay olish.

1. 
   Boshqarishni kollegial tarzda tashkil qila olish qobiliyati;
   
2. 
   Ish haqida qisqa va aniq gapirish qobiliyati;
   
3. 
   Ishga oid xatlar, buyruqlar, farmoyishlar yoza bilish;
   
4. 
   Turli manbaalardan ish uchun zarur axborotlarni olish qobiliyati;
   
1. 
   Rahbarlarni va qo‘l ostidagilarni tinglay bilish qobiliyati;
   
2. 
   Asoslangan qarorlarni mustaqil va tez qabul qila bilish qobiliyati;
   
3. 
   Rejalarni bajarishdan xodimlarning moddiy va ma’naviy manfaatdorligini ta’minlash qobiliyati;
   
4. 
   Boshqaruv organi qarorlari bajarish ustidan nazoratni ta’minlay bilish;
   
5. 
   Boshqarish strukturasini takomillashtirib berish qobiliyati va hokazo.
   

Rahbarning o‘ziga nisbatan madaniyatliligi

• 
  so‘z bilan ishning birligi;
  
• 
  o‘z kasbiy mahoratini, iqtidoriy-ma’naviy komilligini o‘stirish ustida qayg‘urish;
  
• 
  oqilona turmush tarzi, jismoniy sog‘lomligini saqlash;
  
• 
  o‘z-o‘zini tanqid asosida o‘z kamchiliklarini bo‘yniga olmoq;
  
• 
  o‘zini intizomga bo‘ysundirish;
  
• 
  o‘z malakasini oshirishga bo‘lgan intilish va uning uddasidan chiqa olish;
  
• 
  harakatning maqsadga qaratilganligi va qat’iyligi;
  
• 
  o‘ziga va mehnat faoliyatiga bo‘lgan talabchanlik;
  
• 
  axloqning quyidagi alifbolariga qat’iy rioya qilish:
  

1. 
   kamtarinlik
   
2. 
   haqgo‘ylik
   
3. 
   halollik
   
4. 
   o‘zini tuta bilishlik
   
5. 
   oddiylik
   
6. 
   to‘g‘rilik, vijdonlik.
   

Rahbarning jamoaga nisbatan madaniyatliligi

• 
  Xalqparvarligi, ya’ni:
  
  1. 
     kishilarga e’tibor va hurmat;
     
  2. 
     kishilarga xayrxox va iltifotli bo‘lish;
     
  3. 
     olijanoblik va beg‘arazlik, xolislik;
     
  4. 
     kishilarning qadr-qimmatiga etish kabilar.
     
• 
  Fuqarolik va kasbiy burchini bajarish;
  
• 
  Odamlarga ishonch, kishilarning o‘z kuchiga, qobiliyatiga bo‘lgan ishonchini qo‘llab-quvvatlay olish, uni shaxsiy kamchiliklarini bartaraf qilishga yo‘naltiri bilish;
  
• 
  YUqori nutq madaniyatigi ega bo‘lish va tashqi ko‘rinishdagi ozodaligi;
  
• 
  Salbiy fazilatlargi ega bo‘lgan, qonun-qoidalarga rioya qilmaydigan, adabsiz kishilarga, shu jumladan, qavm-qarindosh va yaqin-tanish, bilishlarga nisbatan toqati yo‘q;
  
• 
  O‘zaro munosabatdagi quyidagi odddiy etiket qoidalariga rioya qilish:
  

1. 
   xushmuomala;
   
2. 
   sipolik;
   
3. 
   kamsuqumlik;
   
4. 
   andishali;
   
5. 
   vazminlik.
   

• 
  Mehnat va do‘stlikdagi sherikchilikda:
  

1. 
   o‘zaro yordam va quvvatlash;
   
2. 
   hozirjavoblik va majburiylik, so‘zsiz bajarishlik;
   
3. 
   prinsipiallik va ishonch;
   
4. 
   talabchanlik.
   

Rahbarning jamiyatga nisbatan madaniyatliligi

• 
  Yuqori darajadagi fuqarolik, vatanparvarlik va baynalminallik;
  
• 
  Jamiyat baxt-saodati yo‘lida halol mehnat qilish, jamiyat boyligini ko‘paytirish haqida g‘amxo‘rlik qilish;
  
• 
  Qonunlarga, huquqiy akt va bitimlarga, davlat intizomiga qat’iy rioya qilish;
  
• 
  Ijtimoiy burchni yuksak darajada anglash, jamiyat manfaatlarini buzilishlariga nisbatan shavqatsiz bo‘lish;
  
• 
  Huquqiy, moddiy va ma’naviy javobgarlikni tan olish va rioya qilish;
  
• 
  Ko‘pfikirlikka ochiqko‘ngillik bo‘lish va uni hurmat qilish.
  

Har qanday holatda ham rahbar qaysi bo‘g‘inda rahbar bo‘lishidan qat’iy nazar o‘zining asosiy majburiyati, ya’ni qo‘l ostidagilarni o‘zining misolida tarbiyalashni unutmasligi kerak.