Xavfsizlik qoidalari

8-Amaliy ish

Kuchlanishi 1000 V dan yuqori bo‘lgan taqsimlovchi qurilmalarni va podstansiyalarni ekspluatatsiya qilishda texnik talablar va havfsizlik
1. Ushbu qoidalar kuchlanishi 1000 V dan Yuqori, 220 kV gacha bo‘lgan va podstansiyalarga taalluklidir.

2. TQ va podstansiyalar, ularda o‘rnatilgan asboblar va apparatlar bilan birga, amaldagi EQTQ; talablariga mos kelishi shart.

3. Barcha turdagi va kuchlanishni TQ nish elektr uskunalari nominal rejimda ishlash bilan bir kdtorda, qisqa to‘tashuv, o‘ta kuchlanish va o‘ta yuklanish rejimlari sharoitlarini xam kanoatlantirishi shart.

TQ, ga xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar, normal va avariya sharoitlarida ruxsat etilgan ishlash rejimlari bo’yicha xujjatlarga ega bo‘lishi kerak.

4. Ishonchli va tejamli elektr ta’minoti uchun, TQ ni ekspluatatsiya qilishda shinalarning barcha seksiyalari va tizimlari (aylanmadan tapщari), shuningdek zaxiradagidan tapщari barcha elektr uskunalar doimo ishda bo‘lishlari shart.

5. Elektr uskunaning izolyatsiya sinfi tarmoqning nominal kuchlanishiga, o‘ta kuchlanishdan himoya qurilmasi esa - elektr uskunaning izolyatsiya darajasiga mos kelishi shart.

Elektr uskunalari ifloslangan atmosferada joylashganda, izolyatsiyaning ishonchliligini ta’minlovchi ushbu choralar amalga oshirilishi shart:

OTK da - izolyatsiyani kuchaytirish, yuvish, tozalash, gidrofob pastalar bilan koplash;

YOTQ; da - izolyatsiyani chash va zararli gazlar kirishidan himoya qilish;

tashqarida )fnatiladigan komplekt taqsimlash qurilmalarida

- shkaflarni germetizatsiyalash va izolyatsiyaga gidrofob pastalar bilan ishlov berish.

6. 1000 A dan ortiq tok okib o‘tadigan tok o‘tkazuvchi kismlar

yaqinida joshtashgan va xodimlarning tegib ketishi mumkin bo‘lgan konstruktsiyalar kizishi 50 °S dan yuqori bo‘lmasligi shart. Bunday konstruktsiyalar kizishi tekshirilishiii davriyligi elektr xo‘jaligiga javobgar shaxe tomonidan, lekin kamida 3 oyda 1 marta, belgilanadi.

7. YOTQ| xonalari ichidagi harorat yoz vaqtlarida 40 °S dan oshmasligi shart. XLrorat oshgan lollarda uskunalar haroratini pasaytirish yoki havoni sovitish choralari kUrilishi shart.

8. TQ da o‘rnatilgan elektr isitgichlarni ekspluatatsiya qilishda va TQ dagi havo harorati ruxsat etilgan qiymatdan pasayishi mumkin bo‘lganda, ular elektr xo‘jaligiga javobgar shaxe tasdiqlagan ish jadvali bo’yicha davriy ravishda tekshiruvdan o‘tkaziladi.

9. Elektr isitgichlarni ulash va Uchirish, odatda, avtomatik tarzda amalga oshirilishi kerak.

Elektr isitgichlar ulanishi va uchirshshshi lozim bo‘lgan harorat qiymatlari, mahalliy yuriqnomalarga kura, elektr uskunalarni ishlab chiqaruvchi zavod ko‘rsatmalarini xisobga olib, belgilanadi.

Agar moyli uchirgichlarni ekspluatatsiya qilish joylarida atrof-havo harorati

1 sutka va undan ortiq vaqt davomida minus 25 °S dan past bo‘lsa, ularning baklarining va korpuslarining tubi elektr isitish qurilmalari bilan jixozlaiishi shart.

10. Uchirgichlar, ajratgichlar, bulgichlar, qisqa to‘tash- tirgichlar va ularning yuritmalari mexanizmlarining sharnirli birikmalari, podshipniklari va ishkalaiuvchi yuzalari past haroratda mo‘zlaydigan surkov moy lari bilan surkalishi, uchirgichlarning va boshqa apparaglarning moyli dempferlari esa - moy bilan tuldirilishi shart, bu moyning mo‘zlash harorati atrof- havoning kishki minimal harorati dan kamida 20 °S past bo‘lishi shart.

11. TQ xonalarida deraza doimo yopik bo‘lishi, moyi bor apparatlar urtasidagi ochiq joylar urpi esa berkitib taShlangan bo‘lishi kerak. Kabellar utish joylaridagi barcha teshiklar zichlanadi. Xonalarning tashqi devorlaridagi barcha teshiklar va darchalar, xayvonlar va kushlar tushishining oldini olish uchun turlar bilan tusiladi, eki berki giladi.

112

12. Havo tayyorlovchi qurilmalarning avtomatik boshqarish, himoya va signalizatsiya qurilmalari, shuningdek saklovchi klapanlari davriy ravishda tekshiriladi va rostlab turiladi.

13. Ishchi bosimda siqilgan havoning nominal nisbiy namligi quyidagicha bo‘lishi shart:

nominal bosimi 2 MPa (20 kgs/sm²) bo‘lgan havoli uchirgichlar uchun va moyli uchirgichlarning xamda boshqa kamutatsiya apparatlarining pnevmatik yuritmalari uchun — 50% dan ortiq emas;

nominal bosimi 2,6 MPa (26 kgs/sm²) va undan yuqori bo‘lgan havoli uchirgichlar uchun —25% dan ortiq emas.

Moyli uchirgichlar va boshqa kommo‘tatsiya apparatlarning pnevmatik yuritmalari uchun, agar quvurlarda va yuritmalarda namlik mo‘zlab kolishi xavfini oldi olingan bo‘lsa, nisbiy namligi 50 % dan ortiq bo‘lgan siqilgan havodan foydalanishga ruxsat beriladi.

14. Kommunikatsiya apparatlari uchun siqilgan havoni kuritish, odatda termodinamik usul bilan amalga oshirilishi kerak.

Siqilgan havoni talab etilgan kuritish darajasi, nominal ishchi bosimi 2 MPa (20 kgs/sm²) bo‘lgan apparatlar uchun

- kommo‘tatsiya apparatlarining nominal kompressor va nominal ishchi bosimi orasidagi farkding karrali nisbati ikkidan kam bo‘lmaganda va nominal ishchi bosimi 2,6 — 4,0 MPa (26 — 40 kgs/sm²) bo‘lgan apparatlar uchun - turtdan kam bo‘lmaganda ta’minlanadi.

Shuningdek, siqilgan havoni kuritishning bopщa usullarini, masalan, adsorbsion usulni qo‘llashga ruxsat etiladi.

15. Kompressor bosimi 4,0-4,5 MPa (40-45 kgs/sm²) da bo‘lgan havo yiggichlaridagi namlikni 3 sutkada kamida 1 marta, doimiy navbatchi xodimlari yo‘q ob’ektlarda esa — ekspluatatsiya tajribasi asosida to‘zilib, tasdiqdangan ish jadvali asosida, chiqarib tashlash zarur.

Havo yiggichlar tubi va chiqaruvchi jumrak isitilgan bo‘lishi va atrof-havo harorati manfiy bo‘lganda namlik chiqarib tashlanayotganda mo‘zni eritish uchun zarur vaqtga ulanadigan elektr isitish qurilmalari bilan jixozlanishi shart.

Bosimi 23 MPa (230 kgs/sm²) bo‘lgan ballonlar guruxi kondensat yiggichlardan namlikni chiqarish kompressorning har

bir ishga tushirilishida avtomatik tarzda amalga oshirilishi shart. Namlik mo‘zlab kolishini oldini olish uchun ballonlarning pastki kismlari va kondensat yiggichlar elektr isitkichi bor issiqlik izolyatsiyalangan kamerada joylapggirilipsh shart, siqilgan havoni tozalovchi bloklar (bundan keyin - X.TB) dan keyin o‘rnatilgan ballonlar bundan mustasno. X.TB ning nam ajratkichini puflanishi sutkada kamida 3 marta amalga oshirilishi kerak.

HTB dan chikishda havoning kuritish darajasini - shudring nuktasini tekshirish sutkada 1 marta o‘tkazilishi shart. Shudring nuktasi, atrof-havoning musbat haroratida, minus 50 °S dan va manfiy haroratida, minus 40 °S dan Yuqori bo‘lmasligi kerak.

16. Havoli o’chirgichlar va boshqa kommo‘tatsiya apparatlarining yuritmalarida ishlatilayottan siqilgan havo mexanik aralashmalaridan har bir havoli uchirgichning taqsimlovchi shkaflarida yoki har bir apparat yuritmasini ta’minlovchi havo o‘tkazgichlarda )fnatilgan filtrlar yordamida tozalanishi shart.

Havo tayyorlovchi tarmoqning montaji tugaganidan keyin, havoli uchnrgiilar rezervuarlarini va bopщa apparatlar yuritmalarini birinchi bor tuldirishdan oldin, barcha havo o‘tkazgichlar puflanishlari shart.

Ekspluatatsiya jarayonida siqilgan havo ifloslanishini oldini olish uchun quyidagi mudsatlarda puflashlar o‘tkazilishi shart:

atrof-havo harorati musbat bo‘lganda magistral havo o‘tkazgichlarda — kamida 2 oyda 1 marta;

tarmoqdan taqsimlovchi shkafgacha bo‘lgan shoxobchalar havo o‘tkazgichlarida va shkafdan uchirgichning har bir kutbi rezervuarlarigacha va bopщa apparatlarning yuritmalarida, ularni apparatdan ajratgan xolda — apparatning har bir urta ta’mnridan keyin;

havoli uchirgichlar rezervuarlarida — ularni siqilgan havo bilan har bir tuldirishdan oldin; atrof-havoning musbat haroratida kamida 1 oyda 1 marta, shuningdek XLroratning har bir keskin (15-20 °S va undan ortiq) pasayganida.

17. Havoli uchirgichlarning va bopщa apparatlarning rezervuarlari, shuningdek havo yiggichlar va ballonlar «Bosnm ostida ishlayotgan idishlarni urnatish va xavfsiz ekspluatatsiya qilish qoidalari» talablarini kanoatlantirishi shart.

Havoli upirgshsharshved va boshqa yuqori kuchlanish apparatlarining rezervuarlari, «U zdavenergonazorat» inspeksiyasining xududiy bulinmalari tomonidan ruyxatdan o‘tkazilmaydi.

Kompressor bosimili havo yiggichlarni va ballonlarni, shuningdek havoli uchirgichlarni va bopщa apparatlar rezervuarlarini ichki ko‘rikdan o‘tkazishlarda kamida 4 yilda 1 marta, ularning gidravlik sinashlar esa (havoli uchirgichlar va boshqa apparatlar rezervuarlaridan tapщari) — kamida 8 yilda 1 marta o‘tkazilishi shart.

Havoli uchirgichlar rezervuarlarini gidravlik sinovlari, ko‘rikdan o‘tkazishda aniqlangan nuqsonlar, rezervuarlarning mustaxkamligiga shubxa bo‘lgan hollarda, o‘tkazilishi kerak.

Rezervuarlarning ichki yuzalari korroziyaga qarshi koplamaga ega bo‘lishi shart.

18. TK, magistral havo zpgkazgichlarini puflash va filtrlar tuldiruvchisini almashtirish bir yilda kamida 1 marta, havo kuritgich tuldiruvchisini almashtirish — zarurat bo’yicha amalga oshiriladi.

19. Yuklama uchirgichlarining s}shdiruvchi kameralarini tekshirish, gazni generatsiyalovchi yoy uchiruvchi ichkuymaning emirilish va ko‘zgalmas yoy sundiruvchi kontakglarning kuyish darajasini aniqlash, korxona elektr xo‘jaligiga javobgar shaxe urnatgan muddatlarda, yuklama uchirgichlari tomonidan amalga oshirilgan operatsiyalar sonidan kelib chikib, davriy ravishda o‘tkaziladi.

20. Havoli uchirgichlarda izolyatorlar ichki bushligi ventilyasiyasini ishlashi davriy tekshirilishi kerak (kursagkichi bor uchirgichlar uchun).

Tekshirish davriyligi ishlab chiqaruvchi zavod takliflari asosida belgilanishi shart.

21. Elektr uskunalarni sinash Elektr uskunalarini SQvaM ga muvofiq o’tkaziladi.

22. TK, uskunalarini kapital ta’mirlash quyidagi muddat­larda o‘tkazilishi kerak:

moyli uchirgichlarni — 6-8 yilda 1 marta, ta’mirlar orasi- dagi davrda yuritmali uchirgichning harakteristikalari nazorat kilib borilganda;

yuklama uchirgichlarini, ajratgichlar va yerga ulovchi pi- choklarni — 4-8 yilda 1 marta (konstruktiv xususiyatlariga boglik xolda);

havoli uchirgichlarni — 4—6 yilda 1 marta; alohidalagichlarni, ochiq pichokdi qisqa to‘tashtirgichlarni va ularning yuritmalarini — 2-3 yilda 1 marta; kompressorlarni — 2-3 yilda 1 marta; elegazli komplekt taqsimlovchi qurilmalarni — 10-12 yilda 1 marta;

elegazli va vakuumli uchirgichlarni — 10 yilda 1 marta; tok o‘tkazgichlarni — 8 yilda 1 marta;

barcha apparatlarni va kompressorlarni — ekspluatatsiya qilish muddatidan qat’iy nazar, resursi tugagandan keyin.

O‘rnatilgan uskunani birinchi marta ta’mirlash, ishlab chiqaruvchi zavodning texnik xujjatlarida ko‘rsatilgan muddatlarda o‘tkazilishi kerak.

Ichki o‘rnatilgan ajratgichlar zarurat bo’yicha ta’mirlanishlari kerak.

TQ ning qolgan apparatlarini (tok va kuchlanish transformatorlarini, aloka kondensatorlarini va sh.u.) kapital ta’mirlash xam zarurat bo’yicha, profilaktik sinashlar va kzfikdan o‘tkazishlar natijalarini xssobga olib, amalga oshiriladi.

TQ, uskunalarini joriy ta’mirlash, shuningdek ularning ishlashini tekshirish (ishlatib kurish) zarur bo‘lganda, elektr xo‘jaligiga javobgar shaxs belgilagan muddatlarda, o‘tkazilishi shart.

Navbatdan tashqari ta’mirlar uskunalar ishlamay kolganda, shuningdek ularning kommo‘tatsion yoki mexanik resursi tugagan xollarda amalga oshiriladi.

23. Ustunli, machtali transformator podstansiyalarning va almashlab ulash punktlarining ajratkichlari yuritmalari kulflangan bo‘lishi, yoki boshqaruv dasgagi olib kuyilgan va xizmat ko‘rsatuvchi tezkor xodimda saqlaniishi shart.

Xizmat ko’rsatish maydonchasining statsionar zinapoyalari ajratgichlar bilan blokirovka kilingan bo‘lishi va shuningdek kulflangan bo‘lishi shart.

24. TQ da quyidagilar bo‘lishi shart: etarli mikdorda kuchma yerga ulagichlar;

himoya, yonginga qarshi va yordamchi vositalar (kum, )uchir- gichlar);

protivogazlar, respiratorlar va baxtsiz hodisalar tufayli jabrlanganlarga vrach kelguncha tibbiy yordam ko‘rsatish vositalari.

Tezkor-chikish brigadalari xizmat ko‘rsatadigan TQ lar uchun kuchma yerga ulagichlar va himoya vositalari tezkor-chikish brigadalarda bo‘lishi mumkin.

25. Agar sxema bo’yicha kuchlanish transformatorining ikkinchi tomonida kuchlanish paydo bo‘lish extimoli bo‘lsa, kuchlanish transformatorlarining ikkilamchi zanjirlari blok- kontaktlar yordamida avtomatik tarzda birlamchi zanjir bilan bir vaqtda uchiriladi.

26. TQ dagi barcha yozuvlar ushbu qoidalarning 9-ilovasi «Kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan taqsimlovchi qurilmalarni ekspluatatsiya qilishda texnik talablar» ga muvofiq bajariladi.

27. TQ ko‘riklarida asosiy e’tiborni quyidagilarga karatish

kerak:

xonalarning holatiga, eshiklar va derazalarning sozligiga, shipda va kavatlar orasidagi tusiqdarda okishning yo‘qligiga, qulflarni borligiga va sozligiga;

isitish va ventilyasiya, yoritish va yerga ulash tarmogining sozligiga;

himoya vositalarining mavjudligiga;

apparatlardagi moy satxiga va haroratiga va okishining yo‘qligiga;

past kuchlanish shchitidagi kontaktlar, rubilniklar holatiga; xisoblagich va relelarda plombaning butunligiga va xisoblagich diskining aylanishiga;

izolyatsiyaning holatiga (changlanishi, yorliqlar, razryadlar borligi va sh.u.);

signalizatsiya tizimining ishlashiga;

Havoli uchirgichlar baklarida havoning bosnmiga; havo sir kishi yo‘qligiga;

uchirgichlar holatlari ko‘rsatkichlarining ko‘rsatishi sozligiga va to’g’riligiga;

havoli uchirgichlar kutblari ventilyasiyasining mavjudligiga; havoli uchirgichlarning sigim bulgich kondensatorlaridan moy okishi yo‘qligiga;

yilning sovuk vaqtlarida elektr isitish qurilmasining ishlashiga;

bopщaruv shkaflari berkitilishining zichligiga;

kommo‘tatsiya apparatlariga va boshqalarga engil kirish mumkinligiga.

28. Uskunalari davriy ravishda chang va iflosdan tozalanishi shart.

Tozalash muddatlarini, mahalliy sharoitlarni xisobga olgan xolda, elektr xo‘jaligiga javobgar belgilaydi.

TQ xonalarni yig’ishtirish va elektr uskunalarni tozalashni ukitilgan xodimlar, xavfsizlik qoidalariga rioya kilib, bajarishlari shart.

29. TQ dagi zaxira elementlarning (transformatorlar, uchirgichlar, shinalar va bopщalar) sozligi, mahalliy yo‘q- riknomalarda belgilangan muddatlarda, kuchlanish ostita ulash bilan, surunkali tekshirib turilishi shart.

30. Daraxtlar, shuningdek balandligi 4 m dan ortiq usimlik- lar bilan taqsimlovchi qurilmalar orasidagi masofa shunday bo‘lishi kerakki, bunda daraxt aganaganda uskunalar shikastlanmasligi lozim.

31. TQ ga va podstansiyalarga avtomashinalarni kirish yullari soz holatda bo‘lishi shart.

32. Ochiq va Yopiq TQ ning kabel kanallari va yer usti kabel lotoklari yonmaydigan plitkalar bilan yopilgan bo‘lishi shart.

Avtotransportning kabel kanallari ustidan utishga ruxsat etilgan joylari belgi bilan k)fsatilishi shart.

Tunnellar, kanallar, ertulalar toza saqlaniishi shart, drenaj qurilmalar esa suvni tusiqlarsiz chikib ketishini ta’minlanishi kerak.

33. Asosiy izolyatsiya sifatida yoki kirishlarni va apparat- larni tuldirish uchun ishlatiladigan mastika sovukka chidamli bo‘lishi kerak. Moy bilan tuldirilgan kirishlardagi moy oksidlanishdan himoyalangan bo‘lishi shart.

34. Moyli uchirgichlardagi, ulchov gransformatorlarida! i va kirishlardagi moy satxi, atrof-havoning maksimal va minimal haroratlarida moy ko‘rsatkich shkalasi chegarasida kolishi shart.

Germetik bo‘lmagan kirishlardagi moy namlikdan himoyalangan bo‘lishi kerak.

35. YOTQ dagi shinalarning ajraladigan ulashlaridagi kizishlar ustidan tasdiqlangan ish jadvali bo’yicha statsionar va kuchma indikatorlar yordamida nazorat amalga oshirilishi kerak.

Iste’molchilar elektr qurilmalarini texnik ekspluatatsiya qilish qoidalariga