Xalqaro valyut-kredit munosabatlari

- 1 000 000 EUR ^{ 923 500 USD}

 6 000 USD

Bazaviy valyutada pozistiyalarni ochish va yopish bilan bog’liq arbitraj konversion operastiyalarini o’tkazishda ikki bitimning natijasi kotirovka valyutasida aks ettiriladi:

1 000 000 EUR x (0,9235 – 0,9175)  6 000 USD

Bankning balansi nuqtai nazaridan qaraganda, mazkur arbitraj spekulyativ konversiyalar, bankning turli valyutalardagi korrespondentlik hisobraqamlarining miqdorini o’zgartirish va foyda yoki zararlar hisobiga summalarning ortishi yoki kamayishini tartiblash orqali aktiv schetlar bo’yicha olib boriladi, ya’ni bunda bankning o’z mablag’laridan foydalaniladi.
Riskli pozistiyalarni ochishni nazarda tutadigan arbitraj operastiyalardan farqli o’laroq, bir qator konversion operastiyalar bank hisobidan emas, balki mijoz hisobidan va uning talabi bilan amalga oshiriladi, bular mijoz konversiyalaridir. Mijoz konversiyalarini amalga oshirish tartibi ikki – ichki va tashqi konversiyani o’tkazishni nazarda tutadi.
Faraz qilaylik, bank mijoziga to’lovni amalga oshirish uchun 1 mln. evro kerak, buni u valyuta hisobraqamida saqlaydigan dollarlar evaziga sotib olmoqchi. Shu munosabat bilan mijoz o’z bankiga uning dollarlarini 1 mln. Evroga konvertirlashni (ayirboshlash) so’raydi. Bank mijozga evroni sotadi (qoida bo’yicha, bu amal mijoz bilan bitim sifatida ramiylashtiriladi) va ichki buxgalteriya provodkalarini o’tkazadi, ya’ni ichki konversiyani amalga oshiradi. Agar bankning NOSTRO korrespondentlik hisobraqamida evro mavjud bo’lsa, u mijoz talabnomasi bo’yicha to’lovni amalga oshiradi. Biroq mijoz bilan bitim tuzish natijasida bank valyuta pozistiyasini ochadi, bunda uning valyuta riskiga duch kelishi aniq. Agar, taxmin qilaylik, bankning NOSTRO korespondentlik hisobraqamida evro mavjud bo’lmasa, ochiq pozistiya muammosi o’z-o’zidan hal bo’ladi – u kompensastiyalaydigan operastiyani o’tkazish orqali – tashqi konversiyani amalga oshirish orqali yopiladi, ya’ni bank banklararo bozorda dollarga 1 mln. evroni sotib oladi va ularni evrodagi NOSTRO korrespondentlik hisobraqamiga o’tkazadi.
Odatda ichki mijoz operastiyalari va ularni kompensirlaydigan tashqi konversiyalar bir valyutalash sanasida amalga oshiriladi.
Bankning balansi nuqtai nazaridan ichki mijoz operastiyalari bankning passiv schetlari bo’yicha olib boriladi, shu bilan birga ularni yopuvchi tashqi konversiyalar aktiv schetlar (NOSTRO schetlar) bo’yicha o’tkaziladi.
Katta miqdordagi valyuta mijozlariga ega bo’lgan yirik banklarga xos holatlardan biri - bu mijozlarning ikki valyuta o’rtasida qarama-qarshi
konversiyalarni amalga oshirishni topshirishlaridir (masalan, bir mijoz import shartnomalarini bajarish uchun rublga dollarni sotib olsa, boshqa mijoz majburiy sotuv hisobraqamiga o’tkazish uchun eksportdan kelgan dollarlik tushumni sotadi). Bunda bank bir guruh mijozlar bitimlari bo’yicha pozistiyani ochadi va boshqa mijozlar bilan bo’ladigan qarama-qarshi konversiyalar hisobiga bu pozistiyani yopadi, ya’ni qarama-qarshi summalarning o’zaro bir-birini yopib yuborishini ta’minlaydi. Balans bo’yicha mazkur konversiyalar (dollardagi va rubldagi) passiv schetlar bo’yicha o’tkaziladi va qachonki bir-birini qoplash natijasida biror summaning ortiqcha qismi yuzaga kelganda ular NOSTRO schetlari bilan tartibga solinadi.