Shunday qilib, to’lov balansining kredit qismida mahalliy aktivlar (mahsulotlar, moddiy va moliyaviy boyliklar)ning chetga chiqib ketishi (kamayishi), aksincha esa, ya’ni xorijiy mamlakat aktivlari (mahsulotlar, moddiy va moliyaviy boyliklar)ning mamlakatga kirib kelishini (ortishini) ko’rsatadi. Passiv (majburiyatlar)ga nisbatan esa mazkur qonuniyat teskari amal qiladi. Masalan. - Shunday qilib, to’lov balansining kredit qismida mahalliy aktivlar (mahsulotlar, moddiy va moliyaviy boyliklar)ning chetga chiqib ketishi (kamayishi), aksincha esa, ya’ni xorijiy mamlakat aktivlari (mahsulotlar, moddiy va moliyaviy boyliklar)ning mamlakatga kirib kelishini (ortishini) ko’rsatadi. Passiv (majburiyatlar)ga nisbatan esa mazkur qonuniyat teskari amal qiladi. Masalan.
- O’zbekiston AQShdan 10 mlrd. AQSh dollari miqdorida mablag’ni qarzga oldi, O’zbekiston bu erda nafaqat aktivga ega bo’lmoqda, balki passiv (AQSh oldida majburiyat)ga ega bo’lmoqda. Bunda to’lov balansida aktivning hisobi debet, passivning hisobi esa kredit bo’ladi. Bu O’zbekiston to’lov balansida quyidagicha aks ettiriladi.
To’lov balansida balanslashtiruvchi modda sifatida, XVF taklifiga ko’ra mamlakat valyuta zaxiralari (oltin, xorijiy valyuta, XVFdagi mamlakatning zaxira pozitsiyasi, SDR aktivlari) bilan amalga oshirishgan operatsiyalar, valyuta munosabatlarini tartibga soluvchi davlat organlarining xalqaro tashkilotlar oldidagi majburiyatlari, SDRlar taqsimoti olingan. - To’lov balansida balanslashtiruvchi modda sifatida, XVF taklifiga ko’ra mamlakat valyuta zaxiralari (oltin, xorijiy valyuta, XVFdagi mamlakatning zaxira pozitsiyasi, SDR aktivlari) bilan amalga oshirishgan operatsiyalar, valyuta munosabatlarini tartibga soluvchi davlat organlarining xalqaro tashkilotlar oldidagi majburiyatlari, SDRlar taqsimoti olingan.
- “Sof xatolar va o’tkazib yuborishlar” moddasi. To’lov balansini tuzishda ma’lumotlar turli manbalardan olinganligi, ikki yoqlama yozuv tamoyilini (debet teng kredit qiymatiga) hisobga olgan holda yakuniy hisobga “Sof xatolar va o’tkazib yuborishlar” (“Errors and omissions”) moddasi kiritiladi. Ya’ni mazkur modda orqali to’lov balansining debeti uning kredit qismiga tenglashtiriladi. Ushbu modda texnik xususiyatga ega bo’lib, uni to’liq va aniq iqtisodiy tavsifi mavjud emas.
Do'stlaringiz bilan baham: |