X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Nazorat savollari:
1. Sharqiy Osiyo tabiiy geografik rayoni tabiiy sharoiti va geografik o’rni 
xususiyatlariga tavsif bering?
2. Mo’tadil iqlimli Sharqiy Osiyo o’lkasi iqlimiy sharoitini tavsiflang?
3. Subtropik iqlimli Sharqiy Osiyo o’lkasi orografiyasi va gidrografiyasining 
o’ziga xos tomonlari nimada?
4. Tropik iqlimli Sharqiy Osiyo tabiiy geografik rayoni tabiat mintaqalari 
geografiyasiga tavsif bering? 
5. Yapon orollari o’lkasini boshqa o’lkalar bilan qiyosiy tavsif bering?
6.7.11. JANUBIY OSIYO
 
 
Tayanch so’z va iboralar:
tektonik struktura, harorat amplitudasi, musson 
sirkulyasiyasi, metamorfik vulkanik jinslar, geosinklinallar, kristall va 
metamorflashgan jinslar, allyuvial yotqiziqlar, platforma, atmosfera yog’inlari.
 
 
Janubiy Osiyo Yevrosiyoning janubidagi o’ziga xos tabiiy xususiyatlari bilan 
O’rta, Markaziy va Sharqiy Osiyodan keskin farq qiladigan tabiiy geografik 
rayonlardan biridir. Uning tektonik strukturasi va rel’efi xilma-xil bo’lsada, ularni 
bir-biriga bog’lovchi va birlashtiruvchi omillar mavjud. Bunday omillar o’lkaning 

---

328 
hamma hududida musson sirkulyasiyasining hukmronligi, organik dunyosining 
vujudga kelishi, shakllanish tarixi va tarkibining umumiyligidir. O’lka uchun 
o’rtacha yillik haroratning yuqori bo’lishi, atmosfera yog’inlarining taqsimlanishida 
fasliylikning yorqin namoyon bo’lishi, yil davomida harorat amplitudasining kichik 
bo’lishi, flora va faunasining nihoyatda turlarga boy ekanligi xarakterlidir. Janubiy 
Osiyo o’lkasining janubiy qirg’oqlari Hind okeani, janubi-g’arbiy qirg’oqlari 
Arabiston dengizi va janubi-sharqiy qirg’oqlari Bengaliya ko’rfazi suvi bilan yuvilib 
turadi. Shimolda Tibet tog’lari bilan chegaradosh. O’lkaning katta qismida 
aholisinipg soni jihatdan dunyoda ikkinchi o’rinda turadigan Hindiston Respublikasi 
joylashgan. Qolgan qismlari Pokiston, Bangladesh, Nepal va Xitoyga qaraydi. 
Janubiy Osiyo tabiiy geografik rayoni tabiiy sharoiti va morfostrukturasi bir-biridan
tubdan farq qiladigan eng baland Himolay tog’ tizimini, yassi tog’likdan tashkil 
topgan Hindiston yarim orolini, allyuvial yotqiziqlardan hosil bo’lgan Hind-Gang 
pastekisligini va Shri-Lanka orolini o’z ichiga oladi.