X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

O‘rmon-tundra.
 
Subarktika mintaqasining janubida joylashgan bo‘lib, tundra 
zonasidan mo ‘tadil mintaqaning tayga zonasiga o‘tkinchi, tundra va siyrak o‘rmon 

---

167 
landshaftlaridan tashkil topgan tabiat majmusi hisoblanadi. Iqlimi tundra zonasiga 
nisbatan iliqroq, iyulning o‘rtacha harorati +10°+15°S ni tashkil etadi. Yog‘in 
miqdori g‘arbda 400 mm dan sharqda 600 mm gacha ko‘payadi. Tuproq qoplami 
gleyli-botqoq, torf-gleyli, gleyli-podzol tuproqlaridan tarkib topgan. O‘t o‘simliklari 
orasida yashil moxlar va yashil lishayniklari ko‘pchilikni tashkil etadi. Siyrak 
o‘rmonlarida Kanada yeli, oq va qora yellar, Amerika tilog‘ochi, qayin, teraklar 
o‘sadi. Hayvonot olamida tundra va taygaga xos fauna turlari uchraydi. 
Tayga.
 
Mo‘tadil mintaqaning qoramtir igna bargli o‘rmonlaridan tashkil 
topgan murakkab tabiiy hududiy majmuadir. U Alyaska Kordil’erasining g‘arbi 
Tinch okean sohillaridan, Labrador yarim orolining sharqiy Atlantika okeani 
sohillarigacha bo‘lgan polosani va Nyufaundlend orolini egallagan. Kanada 
o‘rmonlarining 80,1 % maydonini tayga tashkil etadi. Yillik radiasiya balansi 20-30 
kkal/sm
2
ga teng. Taygada tuproqlarining hosil bo‘lish jarayoni sovuq iqlim, qorli 
qish, sernam salqin yoz sharoitida kechadi. Bunday iqlim sharoitida o‘simlik 
qoldiqlari sekin chiriydi. Shuning uchun tuproq tarkibida chirindi moddalari kam. 
Tayganing tipik zonal tuprog‘i podzol (kulrang) tuproqlardir. Shimoliy Amerika 
taygasida baland bo‘yli igna bargli daraxtlarning endemik turlari o‘sadi. Zonaning 
sharqiy qismida Kanada yeli, Amerika tilog‘ochi, qora va oq qarag‘ay, balzam 
pixtasi ko‘p uchraydi. Tayga o‘rmonlarining janubiy qismida balzam teragi, oq 
qog‘ozbop qayin, tog‘ terak kabi bargli daraxtlar aralash holda o‘sadi. Daraxtlarning 
tagida qizil va qora smorodina, malina, chernika va boshqa rezavor mevali butalar 
keng tarqalgan. Zonaning g‘arbiy Tinch okean sohilida bo‘yi 80-100 m ga yetadigan 
daraxtlar o‘sadi. Duglas pixtasi, sitxi yeli, qizil kedr baland bo‘yli daraxtlarning tipik 
vakillaridir.Tayga zonasi hayvonot olamiga juda boy. Yirtqich hayvonlardan qora 
ayiq, Kanada silovsini, Amerika suvsari, bo‘ri va tulkilar o‘txo‘r hayvonlardan los, 
vaktiga kiyigi yashaydi. Milliy bog‘larda bizonlar saqlangan. Qimmatbaho mo‘yna 
beruvchi hayvonlardan qunduz va ondatra bor.