X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Nazorat savollari: 
1. Tabiiy geografik hududning chegaralari, o’ziga xos xususiyatlari nimada? 
2. O’lka rel’efining hosil bo’lishida uning geologik tarixi bilan bog’liqlik 
tomonlarini ayting? 
3. O’lkalardagi asosiy iqlim va gidrografik xususiyatlarini ajrating? 
4. O’simlik va hayvonot vakillari qanday xususiyatlarga ega va tabiat muhofazasi 
nimalardan iborat? 
 
6.7.4.
 
O’RTA DENGIZ SOHILI
 
Tayanch so’z va iboralar:
Pireney, Apenin, Bolqon, Levant, kristall jinslar, 
morfostruktura, Meseta, suvayrg’ich, garmsel shamoli, yarus, flora, karst ko’llar. 
 
O’lka tarkibiga Janubiy Yevropaning subtropik iqlim mintaqasida joylashgan 
Pireney, Apenin, Bolqon yarim orollari hamda O’rta dengizdagi Levant kiradi. 
Umumiy maydoni 1,3 mln km
2
dan ortiq. Bu o’lkaning tabiiy geografik yaxlitligi 
birinchi navbatda iqlimiy va morfostruktura xususiyatlari bilan belgilanadi. Tabiiy 
geografik rayon subtropik mintaqaning dag’al bargli doimiy yashil o’rmonlar va 
butazorlar tabiat zonasida joylashgan. Uning iqlim sharoiti, tuproq - o’simlik 
qoplami, hayvonot dunyosi va qishloq xo’jalik ekinlarining turlari tipik O’rta dengiz 
subtropik xarakterga ega. O’lka hududi shimoldan janubga 1000 km va g’arbdan 
sharqqa 3500 km masofaga cho’zilgan. Junubga qarab havo harorati ko’tarilib, 
effektiv harorat miqdori orta boradi, yog’in miqdori esa aksincha kamayadi. Shuning 
uchun o’lkaning shimoliy qismida floraning boreal turlari, janubida tropik turlari 
ko’pchilikni tashkil etadi. Bundan tashqari O’rta dengiz Yevropasining g’arbi 
(Pireney va Apenin yarim orollari) Atlantika okeaniga yaqin bo’lganligi uchun 
sharqqa (Bolqon yarim oroli) nisbatan qishining iliqligi va sernamligi bilan farq 
qiladi. Xuddi shunday landshaft komplekslarining xarakterli xususiyatlari faqat 
shimoldan janubga qarab emas, balki g’arbdan sharqqa qarab ham o’zgaradi. 
Binobarni, o’lka morfologik, iqlimiy va landshaft xususiyatlariga ko’ra to’rtta tabiiy 
geografik o’lkaga Pireney, Apenin va Bolqon yarim orollari va Levantga bo’linadi.