X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

izdan chiqadi. Bunda ketoglutar kislotaning ko'p qismi ortiqcha
miqdordagi ammiak bilan bog'lanib glutamat kislota hosil qilish
uchuri ish la tila d i. Buning natijasida vujudga kelu vchi —
ketoglutaratning yetishmovchiligi oksidlanish jarayonlari jadalligini
keskin pasavtiradi, oksidlanish va fosforillanishning muvofiqligi-
ni buzadi, natijada ATF yetishmovchiligi vujudga keladi.
Ko’pchilik shikastlangan gepatositlar destruksiyaga uchraydi.
Ularda saqlanuvchi moddalar qonga o'tadi, to'qima va a’zolaming
hujayralariga, shuningdek nerv sistemasiga salbiy ta’sir etadi.
Organizmning zaharlanishida o't pigmentlari ham ma’lum aha­
miyatga ega: qonda hujayra membranalariga toksik ta’sir etuvchi
va jigarda zararsizlantirilmagan — biriktirilmagan ozod biliru-
binning miqdori ortadi.
Organizmning umumiy intoksikatsiyasi natijasida sistemali
gemodinamika buziladi: yurakdan qon chiqarilishi susayadi,
arterial gipertenziya vujudga keladi, sirkulatsiya qiluvchi qon hajmi
kamayadi. Qon ivish sistem asidagi o'zgarishlar (protrombin,
fibrinogen va boshqa omillaming yetishmasligi) va qonning reologik
xususiyatlarining o'zgarishi natijasida qon ketish, qon quyilishi,
265

---

a ’zo va to'qimalar mayda tomirlarida qon oqimining buzilishi
vujudga keladi. Aralash xarakterga ega bo'lgan tobora kuchayib
boruvchi umumiy gipoksiya yuzaga keladi.
SA R IQ LIK LA R P A T O F IZ IO L O G IY A S I
Turli chiqib kelishga ega bo‘lgan sariqliklaming umumiy yoki
birlashtiruvchi belgisi — bu o ‘t pigmentlari almashinuvining
buzilganligini ko'rsatuvchi shilliq qavatlar va terining sarg'ay-
ishidir. A m m o sariqlik hamma vaqt ham jigar vazifasining