X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

maMumotlariga ko'ra, yer yuzida yurak-qon tomir sistemasi kasal­
liklari oqibatida har 32 sekundda bir o'lim sodir bo'layapti.
Yurak-qon tomir sistemasi kasalliklari orasida eng ko'p o'limga
olib kelayotganlari bu yurakning ishemik kasalligi (u esa o'z ichiga
birinchi navbatda yurak xumji, stenokardiya, miokardning infarktini
oladi)dir. Agar, yurak-qon tomir. sistemasi kasalliklari oqibatida sodir
bo'layotgan o'lim hodisasini 100% deb olinsa, uning 52,5% i yurak
xuruji stenokardiya, infarkt natijasida yuz beradi.
Shuni ham alohida qayd etish lozimki, o'lim borgan sari
ko'proq o'rta yoshdagi kishilarda kuzatilmoqda. Yurak xurujlari
«kutilmaganda» paydo bo'lib, aksariyat hollarda to'satdan o'limga
olib kelishi mumkin. Miokard infarkti oqibatida yuz beradigan o'lim
hodisalarining yarmidan ko'prog'i xuruj boshlangan dastlabki
soatlarga to'g'ri kelib, bemorlar hatto tibbiy yordamga murojaat
etishga ham ulgurmay qoladilar.
Yurak-qon tomir sistemasi xastaliklarining o'limga olib keluvchi
boshqa kasalliklariga: yurakning revmatik shikastlanishlari, steno­
kardiya, gipertoniya kasalligi, yurakning tug'ma va orttirilgan
nuqsonlari va hokazolar kiradi.
Yurak-qon tomir sistemasi kasalliklarining aksariyat qismining
patogenezi tadqiqotlar ko'p bo'lishiga qaramay, hali ko'p tomondan
oxirigacha o'iganilmaganligi sababli ham yuqorida qayd etilgan o'lim
hodisalari va nogironlik hollari kelib chiqmoqda. Shuning uchun
229

---

bu xil kasalliklami etiologik, patogenetik, ya’ni birinchi navbatda
patofiziologik nuqtayi nazardan chuqur, har tomonlama-o‘rganish,
klinik jihatdan esa imkoni boricha erta aniqlash, vujudga kelishi