X to‘xtaboyev kimyo 9

 
Savol va topshiriqlar:
?
1. Xromning kimyoviy elementlar davriy jadvalidagi o‘rni va
atom tuzilishi haqida nimalarni bilasiz?
2. Nima uchun xrom korroziyaga chidamli?
3. Xromning kimyoviy xossalarini aks ettiruvchi reaksiya
tengla malarni yozing.
4. 0,1 mol xrom sulfat kislota bilan to‘liq reaksiyaga kirishib,
necha litr vodorodni siqib chiqaradi va bunda qancha 
tuz hosil bo‘ladi?
http:eduportal.uz

---

147
32-§.
Xromning II, III, VI valentli birikmalari 
va xossalari
Xrom o‘zining +2, +3, +6 oksidlanish darajalarida barqa ror 
birikmalarni hosil qiladi:
Cr
+2
O
-2
— xrom (II)-oksid — asosli,
Cr
2
O
3
+3
-2
— xrom (III)-oksid — amfoter,
Cr
O
3
+6
-2
— xrom (VI)-oksid — kislotali.
Xrom (II)-oksidi asosli oksid bo‘lib, qora rangli kukundir.
Xrom (II)-oksidini olish uchun xromning simobli amalgamasi 
havoda oksidlantiriladi:
2Cr + O
2
= 2CrO.
Laboratoriyada quyidagi usul bilan olish mumkin:
Cr 
→
CrCl
2
→
Cr(Oh)
2
→
CrO.
CrO havoda 100 °C dan yuqori haroratda qizdirilsa, oksid-
lanib, xrom (III)-oksidga aylanadi:
4CrO + O
2
= 2Cr
2
O
3
.
Kislotalar bilan reaksiyaga kirishib, xromning ikki valentli 
tuzlarini hosil qiladi:
CrO + 2hCl = CrCl
2
+ h
2
O.
Xrom (II)-oksidiga xrom (II)-gidroksid mos kelib, u ham
kislotalar bilan reaksiyaga kirishadi hamda tuz va suv hosil 
qiladi:
Cr(Oh)
2
+ 2hCl = CrCl
2
+ 2h
2
O.
Cr(Oh)
2
ni olish uchun xromning ikki valentli tuzlariga 
ishqor ta’sir ettiriladi. Natijada, sariq rangli cho‘kma Cr(Oh)
2
hosil bo‘ladi:
CrCl
2
+ 2NaOh = Cr(Oh)
2
→
+ 2NaCl.
Xromning ikki valentli birikmalari beqaror. havo kislorodi 
ishtirokida oksidlanib, xromning uch valentli birikmalarini hosil
qiladi: 
4Cr(Oh)
2
+ O
2
+ 2h
2
O = 4Cr(Oh)
3
.
http:eduportal.uz

---

148
Cr(Oh)
2
qizdirilganda, xrom (III)-oksidini hosil qiladi:
4Cr(Oh)
2
+ O
2
= 2Cr
2
O
3
+ 4h
2
O.
Cr
+2
oksidlanish darajasidagi xromning birikmalari qayta-
ruvchilardir. Ular oson oksidlanib, Cr
+3
li birikmalarga ay la nadi:
2CrCl
2
+ 2hCl = 2CrCl
3 
+ h
2
→
.