X to‘xtaboyev kimyo 9

Ishlatilishi. Rux metalli korroziyaga chidamli bo‘lganligi 
uchun temir buyumlar sirtini qoplash uchun ishlatiladi. Turli
o‘l 
chamdagi tunukalar tayyorlashda rux muhim ahamiyatga 
http:eduportal.uz

---

144
ega. Rux turli xildagi qotishmalar hamda galvanik elementlar 
tayyorlashda ham ishlatiladi.
Rux kuporosi (ZnSO
4
. 7h
2
O)ning ammofos ((Nh
4
)
2
hPO
4
)
bilan aralashmasi ruxli mikroo‘g‘it sifatida qishloq xo‘jaligida 
ish la tiladi. Tirik organizmlarda rux elementining yetishmasligi 
turli kasalliklarni keltirib chiqaradi.
ZnCl
2 
metallarni payvandlashda ishlatiladi. ZnS ni BaSO
4 
bilan aralashmasi oq rangli bo‘yoqlar tayyorlashda muhim aha-
miyatga ega.
CdS dan turli xildagi sariq rangli bo‘yoqlar olinadi. CdS
va BaSO
4
aralashmasi 
kadmopon
deb ataladi va u lok-bo‘yoq 
sanoatida ishlatiladi.
Simob va uning birikmalaridan turli xildagi dorilar tayyor-
lanadi. Simob o‘zida turli metallarni eritadi. Metallarning 
simob dagi eritmasi 
amalgamalar
deb ataladi. A malgamalar 
metal lurgiyada, tibbiyotda qo‘llaniladi.
 
Savol va topshiriqlar:
?
1. Quyidagi o‘zgarishlarni amalga oshirish uchun zarur reak 
siya tenglamalarini yozing:
a) ZnCO
3
→
ZnO 
→
Zn; 
b) Zn 
→
ZnSO
4
→
Zn(Oh)
2
→
ZnO 
→
Zn.
2. Ruxning amfoter metall ekanligini isbotlovchi reaksiya
tenglamalarini yozing.
3. Rux metall va birikmalarini ishlatilish sohalarini ayting.
4. 1,12 litr (n.sh.da o‘lchangan) vodorod gazini olish uchun
qancha rux va 20 % li qancha xlorid kislota eritmasi
kerak?
5. ZnCl
2
tuzini kamida 5 xil usul bilan hosil qiling. Zarur
reaksiya tenglamalarini yozing.
http:eduportal.uz

---

145