X. N. Nazarov robotlar va robototexnik tizimlar

“Dastgoh – sanoat roboti” turidagi robototexnik kompleks 
Robototexnik kompleksni yaratishda raqamli programmali boshqariladigan 
dastgohlar yoki yarim avtomat stanoklar ishlariladi, ularning mashina vaqti – 3-15 
min. va undan yuqori bo‘ladi [5].
Robototexnik 
kompleksning 
komponovkasi 
sanoat 
robotining 
konstruksiyasiga va kinematik sxemasiga bog‘liq bo‘ladi. Asosan robototexnik 
komplekslarning uch turli komponovkalari ishlatiladi: 
1.
Bir pozitsiyali robototexnik kompleks, u bitta dastgohdan va bitta 
sanoat robotidan tashkil topgan; 
2.
Ko‘ppozitsiyali aylanma pozitsiyali ikki – uch pozitsiyali va ularga 
xizmat qiladigan yerda joylashgan sanoat robotidan tashkil topadi; 
3.
ko‘ppozitsiyali chiziqli komponovkali, ikki va undan ortiq 
dastgohlardan va ularga xizmat qiladigan portal sanoat robotidan tashkil topadi. 
Birpozitsiyali robototexnik kompleks sxemasi 11.3-rasmda keltirilgan. 
11.3- rasm birpozitsiyali robototexnik kompleks: 
1-tokar dastgohi; 2-sanoat roboti; 3-gorizontal magazin to‘plagich. 
U 16K20F3 tokar dastgohidan va M20P40.20 turdagi sanoat robotidan 
tashkil topgan. Bu kompleks val turidagi detallarga ishlov berishga mo‘ljallangan. 

---

141 
Sanoat roboti dastgohga detallarni o‘rnatish va olish operatsiyasini hamda 
dastgohni ishga tushirish komandasini berishga xizmat qiladi. 
Sanoat robotlariga qo‘yiladigan talablar 
Sanoat robotlari metalga ishlov beruvchi dastgohlarga xizmat qilishda 
quyidagi ishlarni bajarishlari kerak: 

oldindan orientatsiya qilingan zagatovkalarni dastgohning ichki sohasiga 
o‘rnatish; 

detallarni dastgohdan olish, magazin yoki konveyerga joylashtirish; 

texnologik jihozlarni boshqarish uchun texnologik kogmandalarni 
berish; 

dastgohlar asosida detallarni tashish va boshqalar. 
Metall qirquvchi dastgohlarni avtomatlashtirishda qo‘llaniladigan sanoat 
robotlariga qo‘yiladigan talablar: 
1)
sanoat robotlarining konstruktiv texnologik parametrlari (yuk 
ko‘tarish qobiliyati, ichki organlarning harakat tezliklari, pozitsiyalanish aniqligi, 
ishchi zonalarning o‘lchamlari, programma boshqarishning turi) dastgoh 
parametriga mos kelishi kerak; 
2)
sanoat robotlarining qo‘llanishi quyidagilarni ta’minlashi kerak: 
dastgohlarning unumdorligini 20% oshirish detallarga ishlov berish sifatini 
oshirish; dastgohlarni ishlash koeffitsentini 2-2,5 barobarga oshirish; 
3)
sanoat robotlari ma’lum harakatlanish darajasiga ega bo‘lishi kerak, 
bu bilan ular dastgohlarga va robototexnik kompleksning yordamchi jihozlariga 
xizmat qilmshda operatsiyalarning kerakli hajmini ta’minlashi zarur; 
4)
sanoat robotlari yetarli darajada universal bo‘lishlari zarur, chunki 
yangi maxsulotga ishlov berishga o‘tilganda robotni minimal qayta sozlash amalga 
oshirilishi kerak; 
5)
yuqori ishonchlilik; 
6)
xavfsizlik zonasi mavjud bo‘lishi kerak.