X ibragimov, sh. Abdullayeva

20-rasm.



Shaxs tarbiyasida o3k vazifalari
Har bir oila ijtimoiy tizim sifatida jamiyat oldida quyidagi aso­siy fiinksiyalami bajaradi: iqtisodiy, reproduktiv, tarbiyaviy, rekre- ativ, kommunikativ, regulativ (boshqaruv).
Oilaning iqtisodiy funksiyasi uning asosiy tarbiyaviy funksiya- sidir. Bolalaming aqliy, jismoniy, axloqiy estetik tarbiyasiga oilada asos solinadi. Oila inson deb ataluvchi binoning faqat poydevorini qo‘yish bilan cheklanmay, balki uning so'ngi g'ishti qo‘yilguncha javobgardir. Jamiyatning komil fuqarosini shakllantirish, tarbiyalash hoziigi zamon oilasining muhim funksiyasi darajasiga kiradi. Chunki shaxsning ijtimoiylashuvi dastawal oilada amalga oshadi (37, 41).
Oilaning kommunikativ funksiyasi oila a’zolarining o‘zaro mu- loqot va o‘zaro tushunishga bo'lgan ehtiyojini qondirishga xizmat qiladi.
127
Oilaning rekreativ funksiyasi. Nikoh-oila munosabatlari yuzaga kelgan dastlabki, ibtidoiy zamonlardan buyon unga xarakterli bo‘l- gan xususiyatlardan biri, oila a’zolarining axloqiy-psixologik hi- moyalanishini ta’minlash, yosh bolalarga va mehnatga yaroqsiz ki- shilar yoki keksa qarindoshlaiga moddiy-ma’naviy va jismoniy yordam ko‘rsatish kabilardan iborat boiib kelgan.
Bu holat oilaning rekreativ funksiyasini tashkil qiladi. Oilaning rekreativ funksiyasi - o'zaro jismoniy, moddiy, ma’naviy va psixo- logik yordam ko'rsatish funksiyalaridan biri hisoblanadi.
Oilaning muhim bo’lgan funksiyalaridan yana biri - bu uning reproduktiv (jamiyatning biologik uzluksizligini ta’minlash, bolalar- ni dunyoga keltirish) funksiyasidir. Bu funksiyaning asosiy mohiyati inson naslini davom ettirishdan iboratdir. Oilaning vazifasi faqat- gina yangi avlodni dunyoga keltiribgina qolmasdan, insoniyat pay- do bo’lgan davrdan boshlab yashab kelayotgan ilmiy va madaniy yutuqlari bilan tanishtirgan holda, ulaming salomatligini saqlab turishdan ham iboratdir. Tabiatan berilgan avlod qoldirish instinkti insonda farzand ko'rishga ulami o‘stirishga va tarbiyalashga bo'lgan ehtiyojga aylanadi. Bu ehtiyojlami qondirmasdan turib, kishi, odat- da, o‘zini baxtiyor his eta olmaydi.
Oilaning felisitologik funksiyasi. Hozirgi zamon oilasining tobora ahamiyati ortib borayotgan funksiyalaridan biri uning fe­lisitologik funksiyasidir (italyancha «felicite» - baxt degani). «Shax- siy farovonlikka erishishga intilish oilaviy munosabatlar tizimida ko‘p jihatdan hal qiluvchi omil bo'lib bormoqda. Oilada, erxo- tinning bir-birini to'liq tushunishi-ulaming o'zlarini baxtli his qi- lishlarini ta’minlaydi. Shuningdek, o’zidagi mavjud tabiiy-ijodiy imkoniyatlami (iqtidomi) ro'yobga chiqarish, jamiyat va oila doi- rasida sarflash ham insonga o‘zini baxtli his qilish imkonini bera- di»^I. Keyingi vaqtlarda insonning imkoniyatlari origan sari uning baxtga intilish darajasi ham ortib bormoqda.