Urganch – 2020 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti pedagogika fakulteti

Buni yod oling!
Tufuliyat o‘tgach ki bo‘ldi shabob,
Xirad nuri soldi dumog1 ichra tob.
Kishining bu vaqt ikkidur holati.
Erur aqli yo nafsining quwati.
Agar aqliga quwat o ‘ldi fuzun
Bulur yaxshi ishlar son rahnamun.
“Xamsa”dan olingan mazkur parchada Navoiy bolagayoshligidan tarbiya bermasa, yigitlik davrida yomon yo’lga tushibketishi mumkinligini, juda yoshlikdan berilgan tarbiya esa, insonni
yaxshi xulq va fazilatlar sari yetaklshini ta’kidlaydi.
Sizga ibrat!
Navoiy tarbiya ta’siriga berilmaydigan, xalqqa musibat keltiruvchi fosiqlarga shafqatsiz bo‘lish kerak va ularni tarbiyalash bilan inson qatoriga qo‘shib bo‘lmaydi deb uqtiradi.
Nokasu nojins avlodin kishi bo’lsin debon,
Chekma mehnat kim, latif o‘lmas kasofat olami.
Kim kuchuk birla хо’tикка necha qilsang tarbiyat.
It bo'lur, dog‘i eshshak, bolmaslar aslo odami.
Demak, nokas, vijdonsiz va fosiqlarga haqiqiy kishilik xislatlarini singdirib bo’lmaydi. Navoiy hayotda ilmga amal qilish, o'rganganlarini hayotga tatbiq etish masalasiga alohida e ’tibor beradi. Masalan, u
“Maxbub ul-qulub” asarida ilm o’qib uni ishlatmagan kishi, urug’ sochib hosildan bahra olmagan dehqonga o’xshaydi deb ta’kidlaydi.
Ilm o’qib qilmag’on amal maqbul,
Dona sochib ko’tarmadi maqsul.

Navoiy nazdida:

• 
  Inson uchun toj, davlat va boshqalar emas, balki eng yaxshi fazilatlar ziynatdir.
  
• 
  Barcha insoniy xislatlar odobdan boshlanadi.
  
• 
  Qanoat insoniylik belgisi. U insonni yomon kunlardan asraydi.
  

Sabr achchiqdir — ammo foyda beruvchi, qattiqdir — ammozararni daf etuvchi, sabr shodliklar kalitidir va bandlar ochqichidir.
Alisher Navoiy xalqqa ish bilan ham, so‘z bilan ham, ko‘ngil bilan ham foyda keltirish kerakligini aytadi, xalq manfaati uchun ishlaydigan, xalqning baxt-saodati uchun kurashadigan kishilarni haqiqiy odam deb biladi («Xamsa»dan):
Odami ersang demagil odami.
Oniki yo‘q xalq g‘amidin g‘ami.
Xalqqa yordam berishni istamaydigan, xudbin, qora ko‘ngil, hasadchi odamlar to‘g‘risida Navoiy yozadi:
Ulki xayoli bori fosid durur,
Barcha salox ahliga hosid durur.