Ahmad Yugnakiy va uning “Hibatul-haqoyiq” asari. Reja

Ahmad Yugnakiy va uning “Hibatul-haqoyiq” asari.
Reja:
Ahmad Yugnakiyning hayoti va faoliyati haqida nihoyatda oz ma’lumot saqlanib qolgan. Uning hayot yillari, ijtimoiy turmushi va boshqalar ma’lum emas. «Hibatul-haqoyiq»ning ayrim misralari va uning nusxalariga boshqalar tomonidan yozilgan qaydlar shoirning hayoti va faoliyati haqida, bir oz bo’lsa ham, tasavvur hosil qilishga imkon beradi.
«Hibatul-haqoyiq»ning tekstida kitobning yozilgan yili, joyi, hatto nomi ham ko’rsatilmaydi. Faqat bir baytda shoir o’z nomini tilga oladi:
Adib Ahmad aytgim adab, pand so’zum,
So’zum munda qolur, borur bu o’zum.
«Adib Ahmad» so’zlari adiblik-shoirlik Ahmad Yugnakiyning asosiy mashg’uloti, kasb-kori bo’lganidan dalolat beradi. Dostonning bir nusxasidagi Arslonxo’ja Tarxon (XV asr temuriy amaldorlaridan) qaydlarida quyidagi ma’lumotlar bor:
1. Adibning eri oti Yugnak erur,
Safolik ajib er, ko’ngullar yorur.


2. Atosi oti Mahmudi Yugnakiy,
Adib Ahmad o’g’li, yo’q ul hech shaki.


3. Kitobining oti erur Hibatul-
Haqoyiq-iborat arabdan o’shul.


4. Tamomi erur qoshg’ariy til bila,
Ayitmish Adib riqqati dil bila.


5. Agar bilsa koshg’ar tilin har kishi,
Bilur ul adibning ne kim aymishi.


6. Kishi tilni bilsa, bilur ma’nisin,
Bilurman desa, ayb o’zi bilmasin.
Amir Sayfiddin degan kishi sharafiga aytilgan ikkinchi qaydda Adib Ahmad haqida bunday deyiladi:
Adiblar adibi, fozillar boshi,
Guhartin so’z aymish, etin so’z bishi.


Ug’an rahmat etsun bu soat anga,
Yarin qupsa, bo’lsun eranlar boshi.
Bu qayd Adib Ahmadning shuhratli shoir va fozil kishi bo’lganini ko’rsatadi.
Nihoyat, noma’lum shaxs tomonidan yozilgan qaydda shoirning ko’zi ojiz bo’lgani va kitobning 14 bobdan iborat ekanligi aytiladi: