Toshkent davlat yuridik universiteti

9.5. Investitsiya faoliyati shartnomalari 
Investitsiya faoliyati shartnomalari mamlakat iqtisodiy potensialini 
yuksaltirish, ijtimoiy hayotini yaxshilash, huquqiy konstruksiyalarning 
rivojlanishda muhim ahamiyat kasb etadi. Investitsiya faoliyati 
shartnomalarining huquqiy asoslari turli qonun hujjatlarida o‘z aksini 
topgan. Ba’zi sivilist olimlar tomonidan mazkur xilma-xillikning oldini 
olish maqsadida investiya faoliyati shartnomalarini tartibga solishdagi 
munosabatlar Fuqarolik kodeksiga maxsus “Investitsiya shartnomalari” 
bobi sifatida kiritish masalalari tadqiq etilgan. 
Investitsiyalarni 
amalga 
oshirish 
shakllarida 
investitsiya 
konsessiyalarni, shu jumladan tabiiy resurslarni qidirish, ishlab chiqish, 
qazib olish yoki ulardan foydalanishga bo‘lgan konsessiyalarni olish, 
qonun hujjatlariga muvofiq mulk huquqini, shu jumladan intellektual mulk 
obyektlariga, shuningdek, savdo obyektlari va xizmat ko‘rsatish sohasi 
obyektlariga, ular joylashgan yer uchastkalari bilan birga, mulk huquqini 
olish kabi shartnomalar asosida rasmiylashtirilishi mumkinligi belgilab 
o‘tilgan. Shulardan kelib chiqqan holda investitsiya shartnomalarini 
quyidagi turlarga bo‘lamiz: 
1.
Konsessiya shartnomasi; 
2.
Mahsulot taqsimotiga oid bitimlar; 
3.
Kompleks tadbirkorlik litsenziyasi (franshizing) shartnomasi. 
 
Konsessiya shartnomasi 

---

225 
Konsessiyachilik faoliyatida vujudga keladigan huquqiy munosabatlar 
1995-yil 30-avgustdagi “Konsessiyalar to‘g‘risida”gi qonun bilan hamda 
Oʻzbekiston Respublikasining boshqa qonunlari bilan tartibga solinadi. 
Konsessiya bu chet ellik investorga xo‘jalik faoliyatining muayyan turi 
bilan shug‘ullanish uchun davlat nomidan beriladigan ruxsatnoma bo‘lib, 
bu faoliyatni amalga oshirish uchun davlat chet ellik investorga konsessiya 
shartnomasi tuzish asosida mol-mulk, yer va yerosti uchastkalarini 
topshiradi. Chet ellik investorga mol-mulkni, yer va yerosti uchastkalarini 
berib qo‘yish bilan bog‘liq bo‘lgan xo‘jalik faoliyatining Oʻzbekiston 
Respublikasi qonun hujjatlari bilan taqiqlab qo‘yilmagan ayrim turlari 
konsessiya obyektlari bo‘ladi. 
Quyidagilar knsessiyaviy huquq munosabatlarining subyektlaridir: 
konsessiya organlari – Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
vakil qilgan davlat boshqaruvi organi, shuningdek, joylardagi davlat 
hokimiyati organlari; 
Konsessiyachi – konsessiya shartnomasi tuzilgan chet ellik investor. 
Davlat konsessiyachiga konsessiyachilik faoliyati bilan bog‘liq
mol-mulkka, yer va yerosti uchastkalariga egalik qilish hamda ulardan 
foydalanish huquqini berib, ularni tasarruf etishdan iborat alohida huquqni 
o‘zida saqlab qoladi. Konsessiyachining konsessiyachilik faoliyati 
natijasida olgan mahsuloti va daromadlari konsessiya shartnomasida 
belgilab qo‘yilgan hajmda uning mulkidir. 
Oʻzbekiston Respublikasi konsessiyachidan mahsulot olishda ustun 
huquqqa ega. Konsessiya xususidagi takliflar konsessiya organlari 
tomonidan 
konsessiyalarning 
Oʻzbekiston 
Respublikasi 
uchun 
muhimligiga hamda iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligiga qarab 
tayyorlanadi va faoliyat turini aniqlashni hamda beriladigan mol-mulkning 
roʻyxatini o‘z ichiga oladi. 
Konsessiyalar tanlov, auksionlar asosida beriladi. Istisno tarzida, 
Vazirlar Mahkamasining qaroriga muvofiq, konsessiyalar konsessiya 
organi bilan potensial investor o‘rtasida bevosita muzokaralar olib borish 
asosida beriladi. Konsessiyalar berishning tanlov yoki auksion usulini 
konsessiya organi tanlaydi. Konsessiya boʻyicha tanlov, auksion 
o‘tkazilishi haqidagi xabar uch oy oldin, alohida hollarda esa besh oy oldin 
ommaviy axborot vositalarida e’lon qilinib, ularni o‘tkazish vaqti va joyi, 
shuningdek, buyurtmanomalar berish muddati ko‘rsatiladi. 
Tanlovda, auksionda qatnashish uchun buyurtmanomalar potensial 
konsessiyachilar tomonidan konsessiya organiga yuboriladi. Konsessiya 

---

226 
shartnomasi chet ellik investor bilan tegishli konsessiya organi o‘rtasida 
tuziladi va roʻyxatdan o‘tkazilgan paytdan boshlab kuchga kiradi. 
Konsessiya shartnomasi quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 
shartnoma nimaga tegishliligi, berilayotgan mol-mulkning tarkibi va 
qiymati; 
yer va yerosti uchastkalarining makon chegaralari; 
konsessiya shartnomasining amal qilish va ishlarning boshlanish 
muddatlari; 
tomonlarning huquqlari va majburiyatlari; 
belgilangan soliqlar va boshqa to‘lovlarning miqdori, ularni to‘lash 
tartibi, muddatlari; 
har yilgi investitsiyalarning qatʼiy belgilab qo‘yilgan miqdori hamda 
ularni solish muddatlari, shuningdek, ishlab chiqilgan biznes-rejaga 
muvofiq chiqariladigan mahsulot hajmi; atrof-muhitni muhofaza qilish va 
ishlarni bexatar olib borish talablari; 
konsessiyachilik faoliyati jarayonida olinadigan axborot borasida 
tomonlarning haq-huquqlari; 
xodimlar yollash, o‘qitish va ish o‘rgatish hamda ularni 
sug‘urtalashning Oʻzbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga zid 
kelmaydigan shartlari; 
mol-mulk, yer va yerosti uchastkalarini bosqichma-bosqich qaytarib 
berish tartibi va shartlari; 
favqulodda va oldini olib bo‘lmaydigan hodisalarning yuridik, 
iqtisodiy hamda tashkiliy oqibatlari; 
nizolarni hal qilish tartibi, shartnoma shartlarini buzganlik uchun 
tomonlarning javobgarligi; 
tomonlarning moliyaviy kafolatlari, yuridik manzillari hamda bank 
rekvizitlari;