M tojiyev, I. Nigmatov

Suyak singan paytda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishning
asosiy qoidasi 
shikastlangan kishining hayotini saqlab qolishga qara- 
tilgan usul-amallarni birinchi navbatda bajarish:arteriyalardan qon ke- 
tishini to‘xtatish;travinatik shokning oldini olish, keyin esa jarohatga 
steril bog‘lam bog‘lash va qoTda bor vositalardan fovdalanib imrno- 
bilizatsiya qilishdan iborat. Immobilizatsiyadan asosiy maqsad - sin­
gan jovdagi suyaklarni qimirlamaydigan qilib qo‘yishdir. Bunda og‘riq 
kamayadi,natijada travmatik shokning oldini olish oson bo'I ad i. Suyak 
singanida o‘sha joy yaqinidagi ikkita bo‘g ‘imni (singan joyning yuqorisi 
va pastidagi bo‘g ‘imni) maxsus shinalar yoki qo‘lda bor vositalar yor- 
damida taxtakachiab qo‘yish yo‘li bilan singan joyning qimirlamay turishi 
ta’minlanadi. Shu tariqa taxtakachiab qilingan immobilizatsiya 
transport
immobilizatsivasi 
deb ataladi. Immobilizatsiyadan ko‘zlangan maqsad — 
singan joydagi suyaklarni o ‘midan siljitmaslik, qimirlamaydigan qilish- 
dir. Bunday hoiatda og‘riqlar kamayadi, travmatik shokning oldi olinadi. 
Transport shinalarmmg asosiy turlari:shotisimon va to‘rsimon qilib ish- 
langan metall shinalar, faneradan ishlangan shinalar bo‘lishi mumkin. 
Oyoqqa qo‘yish uchun moTjallangan maxsus transport shinasi (Deterixis 
shinasi) esa yog‘ochdan ishlangan bo‘lib, tovonga taqalib turadigan fane­
ra va burama tayoqchadan iborat. Immobilizatsiya qilish uchun fanera 
bo‘iaklari,tayoqlar,yupqa taxtalar,har xil ro‘zg‘or buyumalari va sin­
gan joyni qimirlamaydigan qilib qo‘yishga ishlatsa bo‘ladigan boshqa 
narsalardan foydalanish mumkin.
Kalla suyaklari singan paytda 
aksariyat hollarda bosh rniya ham 
zararlarmdi. Shikastlangan odam hushsiz hoiatda bo‘lishi mumkin. Birin­
chi tibbiy yordam ko‘rsatishda juda ehtiyot bo‘iish talab etiladi. Shikast­
langan odamni ko‘zdan kechirib,tekshirib chiqilgandan keyin qomini past- 
ga qilib zambilga votqiziladi, boshining tagiga(yuziga) o‘rtasi chuqurroq 
tushirilgan yumshoq to‘shama (yostiqc’na) qo‘yib qo‘yiladi yoki paxta- 
dokadan ishlangan chambarakdan foydalaniladi (28-rasm).
Shikastlangan ustki va pastki ja g ‘lar sopqonsimon bog‘lam bilan 
mahkam bog‘lanadi, odamning tili tomog‘iga tiqilib,havo yo‘lini berkitib 
qo‘ymasligi uchun boshini yon tomonga burib qo'yiiadi. Qo‘l va oyoq 
suyaklarining sinishi boshqa suyaklaming sinishidan ko‘ra ko‘proq uch-