M tojiyev, I. Nigmatov

237

---

25-rasm. Q o‘lga steril bog'lamlar qo‘yish:
a-barmoqni spiralsimon bog‘lash; b-qo‘l panjasini butsimon bog‘lash;
d-tirsak bo‘g ‘imini spiralsimon b og‘lash
bog‘lam (25-rasm, d) bintni spiralsimon qilib o‘rab solinadi, bunda bint 
o‘ramlari tirsak chuqurchasida kesishtirilib, bir gal bilakka (1.2.6,8,10,11) 
va bir gal yelkaga solib boriladi (3,4,5,7,9).
Oyoqning tovon sohasiga 
b og iam qo‘yishda bintning birinchi 
o‘rami tovonnning do‘mbayib turgan joyi (l)dan boshlanib, galma-gal 
yuqori va past (2, 3)ga o‘raladi. Bog'lamni mustahkamlash uchun bintni 
qiyshiqroq (4) va sakkizsimon (5) qilib o‘rash lozim (26-rasm). 
Boldir-
panja bo‘g ‘imiga 
sakkizsimon bog‘lam qo‘yi!adi (27-rasm). Buning uc­
hun bintning birinchi o‘rami to‘piqdan yuqoriroqqa solinadi, keyin past- 
ga, oyoq tagi tomon (2) o ‘tkazib, oyoq panjasi (3) o ‘raladi, so‘ng bint 
oyoq panjasining orqa yuzasi bo‘ylab to'piq tomon yuqoriga yo‘naltiriladi 
(4), keyin esa oyoq panjasi (5) va to‘piq (6) tomon qaytarib kelinib, bint 
uchini to‘piqdan yuqorida 1-2 marta aylantirgach, mustahkam bog‘lanadi 
(7, 8). Umuman, odamning oyoq qismi shikastlangan paytda jarohat 
bog‘langach, oyoqni qimirlamaydigan qilib taxtakachlab qo‘yilsa, uni 
transport vositalarida ko‘chirish oson va og‘riqsiz kechadi. Yilning sovuq 
paytlarida shikastlangan oyoqlami issiqroq buyum bilan o‘rab qo‘yish 
maqsadga muvofiq.
238

---

26-27-rasmlar. Oyoqning tovon, boidir-panja sohalariga
qo‘yiladigan sakkizsimon bog'lamlar
12.8. Yumshoq to‘qimalarning uzoq bosiiishi ro‘y berganida va yopiq
shikastlanish paytida ko‘rsatiladigan birinchi tibbiy yordam
. Yadro qurolidan zararlangan joylarda, katta-katta falokatlar va kuchli 
zilzila ro‘y berganda odamlar bino, devor va boshqalaming tagida qolib 
ketishi mumkin. Tana ayrim qismlarining, qo‘1 yoki oyoqlaming yumshoq 
to‘qimalari uzoq bosilib qolganida juda og‘ir dard boshlanishi mumkin, 
qo‘1 yoki oyoqlaming uzoq bosilish sindromi deb shunga aytiladi. Bo­
silib qolgan odam ropilganida, aw alo, o‘sha joyni ko‘zdan kechirib chi­
qish va shikastlangan kishini bo‘shatib, chiqarib olish choralarini ko‘rish 
kerak. Bosib qolgan joy asta-sekin ochiladi, chunki u qulab tushishi 
mumkin. Odamning bosilib turgan joylarini batamom bo‘shatib olingani- 
dan keyingina uni o‘sha joydan chiqarib olish mumkin. Birinchi tibbiy 
yordam ko‘rsatish paytida jarohatlar va timalgan joylarga steril bog‘lam 
qo‘yib bog‘lanadi. Shikastlangan odamning qo‘l-oyoqlari muzdek bo ‘lib, 
ko‘karib ketgan va juda ko‘p lat yegan boTsa, ulaming bosilib qolgan 
joyidan yuqorirog‘iga jgut qo‘yiladi. Bu chora ezilib qolgan yumshoq 
to‘qimalardan zaharli moddalarning qonga so'rilib o‘tishini to‘xtatib tu- 
radi. Shikastlangan qo‘]-oyoqlarga