Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik

t
t
R
R
 
Bu erda 
R
 – kreditning o’rtacha razmeri; R – har bir kreditning razmeri;   t – har 
bir ssudaning berilgan vaqti. 
Misol.
 AMT bank 80 mln.so’mni 7 oyga, 200 mln.so’m 8 oyga va 100 mln.so’mni 
11 oyga kreditga bergan. Kreditning o’rtacha razmerini aniqlang. 
сўм
млн
R
.
4
,
125
26
3260
11
8
7
1100
1600
560
11
8
7
11
100
8
200
7
80















 
Kreditdan foydalanishni o’rtacha vaqtini quyidagi formula bilan hisoblaniladi:  
ой
R
R
t
t
58
,
8
380
3260
100
200
80
100
11
200
8
80
7














 

---

 
123 
Kreditdan  foydalanishning  o’rtacha  vaqtini  quyidagi  formulalar  bilan  ham 
hisoblasa bo’ladi:  





йиллик
ı
i
Д
t
O
D
R
t
хакикий
;
1
 
bu erda: 
R
– ssudani muddatli schetlari debeti bo’yicha qoldiqli o’rtachasi;    D – 
davrdagi kunlar soni; O – muddatli schetlar bo’yicha kredit oboroti; D
1
 – 12 oyni tashkil 
qiladi.  
Yuqorida  keltirilgan  misolda  AMT  banki  kreditlarni  tegishli  ravishda  13,15  va 
14% (yillik) foiz bilan bergan. O’rtacha muddatni hisoblash uchun xaqiqiy yozilgan foiz 
summasini  aniqlaymiz.  Ma’lumki,  foizlar  bir  yilga  berilgan,  a  kredit  7,8  va  11  oyga. 
Birinchi  kredit  summasi  uchun  yillik  foizni  12  ga  bo’lib  olingan  natija  7  oyga 
ko’paytiriladi va 100 ga bo’linadi, ya’ni [(13/12)·7]:100 = 0,0758; ikkinchi kredit uchun  
[(15/12)·8]:100 = 0,1; uchinchi kredit uchun [(14/12)·11]:100 = 0,1283.  
Endi o’rtacha ssuda muddatini aniqlaymiz:  
ой
t
58
,
8
4
,
54
894
,
38
12
14
,
0
100
15
,
0
200
13
,
0
80
1283
,
0
100
1
,
0
200
0758
,
0
80
12














 
Statistikada  berilgan  kreditlarni  makroiqtisodiy  ko’rsatkichlarga  bog’liqligini 
o’rganish  maqsadida  kreditni  intensivligi,  o’rtacha  qaytimi  va  elastiklik  koeffitsienti 
hisoblaniladi.  
Kredit  intensivligi  kredit  razmerini  yalpi  ichki  maxsulot  xajmiga  nisbati  bilan 
aniqlanadi  va  bir  so’mlik  yalpi  ichki  maxsulotga  qancha  kredit  to’g’ri  kelishini 
xarakterlaydi.  
махсулот
ички
Ялпи
размери
Кредит
K
n

 
Kreditni  o’rtacha  qaytimi  kredit  intensivligi  ko’rsatkichini  teskarisidir,  ya’ni  bir 
so’mlik berilgan kreditga qancha so’mlik yalpi maxsulot yaratilganligini xarakterlaydi.  
Kreditni elastiklik ko’rsatkichi quyidagi formula bilan aniqlanadi:  
x
:
y



эл
К
 
bu erda: Δu – kredit summasini o’zgarish sur’ati; Δx – yalpi ichki maxsulotni 
o’zgarish sur’ati.  
Bank  yalpi  daromadi  moliyaviy  natijani  xarakterlovchi  ko’rsatkichlardan  biri 
bo’lib, berilgan kredit summasini foiz stavkasiga ko’paytirish bilan aniqlanadi: