2-mavzu: O‘lkashunoslikning asosiy manbalari Reja



Download 99,96 Kb.
bet63/63
Sana08.02.2022
Hajmi99,96 Kb.
#435508
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   63
Bog'liq
2-maruza

Jom qishlog`i — Samarqand viloyatining Nurobod rayonidagi qishloqning nomi. Bu so`z fors tilidan olingan bo`lib, qadah, metalldan yoki sopoldan yasalgan idish demakdir. CHunki qishloqning hamma tomoni tog` bilan o`ralgan bo`lib, xuddi jomga, ya`ni kosaga o`xshaydi. Jom deyilishining boisi xam ana shu o`xshashlikdan kelib chiqqan.
Kattaqo`rg`on — Samarqand viloyatiga qarashli shahar. Zarafshon vodiysining tekislik qismida, Narpay arig`ining chap sohilida, dengiz sathidan 485 metr balandlikda joylashgan. Ko`pgina arxeologiyaga oid qazishma ishlari olib borilganligi natijasida Kattaqo`rg`onda ko`pgina ossuariy, ya`ni ostadonlar (sopol tobutlar) topilgan. Tobutda suyaklar, dafn marosimining urf-odatlarini tasvirlovchi rasmlar saqlanib qolgan. Kattaqo`rg`on yaqinida qadimgi Rabinjon shahri qoldiqlari topildi. Rabinjon shahrini XII asrda Xorazm xoni talab, vayron qilgan. Kattaqo`rg`onning eski shahar qismi XVII asrning so`ngida vujudga kelgan. XVIII asrda katta shaharlar qatorida hisoblangan. SHahar qalin paxsa devor bilan o`rab olingan, uning to`rtta darvozasi bo`lgan. SHahar katta bo`lganligi uchun ham Kattaqo`rg`on deb nom olgan.
Nurota — Samarqand viloyatiga qarashli rayonlardan biri bo`lib, shu nom bilan ataluvchi rayon markazidir. Rayon tog` bilan o`ralgan, xushtabiat, go`zal manzarali joydir. Nurota rayonining tashkil topish tarixi haqida ba`zi bir afsonalar saqlanib qolgan. SHu afsonalarga qaraganda, dastlab uning hududida hech kimsa yashamagan. To`rt tomoni tog` bilan o`ralgan, suvsiz bir sahro ekan. Savdogarlarning karvon yo`li shu erdan o`tar ekan. Kunlardan bir kuni karvondan bir chol adashib, qolib ketibdi. CHO`lning jazirama issig`iga dosh berolmay suv izlab ko`p yo`l bosibdi. Oxiri bir baland qirga etib kelibdi. CHol qirning tepasiga chiqib atrofni kuzatibdi. SHunda uning ko`ziga qirning yonida ko`karib turgan bir tutamgina o`t ko`rinibdi. CHol oldin shunday yozning jazirama kunida ko`karib o`sib turgan o`tni ko`rib hayron bo`libdi. Qirdan tushib, o`tga yaqinlashib kelgan sari u namlikni sezibdi. Keyin o`t atrofini qo`li bilan kovlab ko`rgan ekan, ozgina kovlagandan keyin loy chiqibdi. CHol charchashni ham bilmay kovlayveribdi. SHunda kovlagan eridan jimirlab suv chiqibdi. CHol bundan juda ham xursand bo`lib ketibdi. U kovlab suv chiqargan joyning atrofini tosh bilan o`rab, shu erda yashay boshlabdi. Bu erdan o`tayotgan savdogarlar shu qir atrofida to`xtab, bir-ikki kun dam olib suv ichib, keyin ketishadigan bo`libdi. CHolning oti Nur bo`lgan ekan. Undan minnatdor bo`lgan odamlar uni hurmat qilishib Nurota deb murojaat qilishar ekan. SHu-shu suv chiqqan joyga «Nurota bulog`i» deb nom berilibdi. Vaqt o`tishi bilan bu joyga odamlar kelib yashay boshlabdi. Hudud kengayibdi. Bu erga buloq nomi bilan Nurota deb nom berilibdi.
Narpay — Samarqand viloyatiga qarashli rayon. 1926 yili tashkil topgan. Markazi Mirbozor bo`lgan. 1939 yili markaz Oqtosh posyolkasiga ko`chirilgan. Rayon o`rtasidan Narpay arig`i oqib o`tadi. Rayon nomi shu ariq nomi bilan ataladi. Ariq Kattaqo`rg`on suv omboridan boshlanib, Navoiy rayonigacha oqib boradi. Bu ariq dasht joylarni sug`orish uchun qazilgan; chuqurligi 20 metrcha, eni esa 25 metr. Vaqf hujjatlarida ta`kidlanishicha, Narpay so`zi fors tilidan olingan bo`lib, nor-tuya, poy-qadam degan ma`noni anglatadi. YAna bir joyda nor — erkak tuya, demak, poy — katta qadam, ya`ni Katta tuya nomiga qo`yilgan, deyishadi. YAna bir hujjatda shunday deyiladi: ko`chmanchi qabilalarning nor tuyasi yo`qolgan, tuyani shu dashtda o`tlab yurganda topishgan. Bu dasht boshqa dashtlarga qaraganda sero`t, chorva mollarining yashashi uchun qulay bo`lganligi tufayli bu erlarda xalq chorvachilik bilan shug`ullangan. Keyinchalik esa odamlar bu erlarda o`troq holda yashab hayot kechira boshlaganlar.
Narpay tarixiy hujjatlarda va arab geografi ibn Havqal asarlarida Nahri pay shaklida tilga olingan. V. L. Vyatkin vaqf hujjatlarini o`rganib, Sug`dning eng obod qismini sug`orib kelgan bu ariqning nomi aslida Nahri pay ekanligini isbot qildi. Nahri pay (naxr — arabcha «ariq-kanal») — bora-bora Narpay (mahalliy talaffuzda Norpoy) bo`lib ketgan. Sal yuqoridagi Zarafshondan boshlanadigan Payariq arig`i Narpay nomining turkiycha shaklidir.
Beshqozoq — Samarqand viloyati Narpay rayonidagi qishloq. Qishloqning kelib chiqish tarixini rayon arxividagi manbalardan ham bilish mumkin. Qishloq 500 yil ilgari paydo bo`lgan. Bu qishloqning o`rni bundan 500 yil ilgari cho`l bo`lgan. CHO`lga ko`chmanchilar va chorvador qabilalardan beshta tuyachi qozoq kelib, o`zining qora chodirini qurib, yashay boshlagan. Bu erlar yashash uchun qulay, suv manbai quduq bo`lgan. Suv 11 —12 metr chuqurlikdan chiqadi. Keyinchalik har erdan odamlar kelib o`rnasha boshlaganlar va bu joy qishloqqa aylangan.
Qishloqning nomi qadimdan joylashib qolgan «beshta qozoq» so`zidan olingan. O`shandan beri «Beshqozoq» deb ataladi.
Download 99,96 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish