Wo’zbekstan baylani’s ha’m informaci’yali’q agentligi tashkent informaciyaliq texnologiyalari universiteti no’kis filiali

O, o’, u, u’ hariplerinin imlasi. Qaraqalpaq tili

imla qagiydalarinin suyenetugin tiykarlari

• 
  B, d, g, g’, j, z, v hariplerinin imlasi.
  
• 
  Qisqargan qospa so'zlerdin' jaziliwi.
  
• 
  Paydalang’an adebiyatlar:
  

Kirisiw:

Til-bizin' biybaha baylig'miz. Ol arqali adamlar bir-biri menen qarim-qatnas jasaydi, pikir alisadi, tu'sinisedi. Til arqali materialliq ham ruwxiy bayliqlar o'ndiriledi. Tilsiz adamlar ja'miyetin’ ko’z aldimizg'a keltiriw mumkin emes.

Til arqali adamlardin' qarim-qatnas jasawi eki turde iske asadi: awizeki ha’m jazba. A'lbette, da'slep onin' awizeki turi payda bolg'an. Awizeki tu'rde bildirilgen yamasa bildiriliwi za'ru'r bolg'an ayirim pikirlerdi, waqiyalardi, xabarlardi uzaq araliqlarg'a jetkerip beriw yamasa uzaq waqitlar dawaminda saqlaw za'ru'rligi kelip shiqqan. Ayirim xabarlardi awizeki tu'rde jetkerip beriw de mumkin bolmag'an. Bul za'rurlik til arqali qarim-qatnas jasawdin' jazba turinin' payda boliwina alip kelgen. Usi tiykarda jaziw payda bolg'an. Biraq jaziwdin da'slepki turi ha'zirgi bizin jaziwimizga uxsamagan. Adamlar qanday da bir na'rse haqqinda oyin, pikirin bildirmekshi bolsa yamasa qanday da bir waqiyani ekinshi bir adamlarga xabarlamaqshi bolsa olardin suwretlerin salgan. Sonliqtan jaziwdin en da'slepki turi suwret jaziwi yamasa piktografiyaliq jaziw dep ataladi (piktografiya-latinsha piktus- „suwret", grapho - grekshe „jazaman" degen so'zlerden qa'liplesken). Suwret jaziwi taslarga, su'yeklerge oyip jazilg’anin arxeologiya, etnografiya ilimleri tastiyiqlaydi.

Suwret jaziwi adamlardin qarim-qatnas jasawdagi talaplarin toliq qanaatlandira almagan. Sebebi suwretler tutas xabardi anlatatugin bolganliqtan olardi birgelkili tusiniw qiyin bolgan. Bul jagday adamlardin jaziwdin jan'a turin oylap tabiwina turtki salgan. Biraq suwret jaziwinin en jaqsi ulgileri saqlanip qalgan. Ma'selen, shen'geklerdin' sirtlarina maldin basinin suwretinin qistirilip qoyiliwi yamasa ayq kiyim satatugin yak onlaytugin orinlarda ayaq kiyimnin suwretinin ildirilip qoyiliwi ham t.b. Bular suwret jaziwinin izleri ekeni koplegen adebiytlarda eskertiledi.

Jaziwdin ekinshi tu'ri-tusinik jaziwi yamasa ideografiyaliq jaziw (ideografiya - grekshe idea - „tusinik", grapho - „jazaman" degen so'zlerden qa'liplesken). Jaziwdin bul turinde tanbalar tusiniklerdin' sha'rtli belgisi retinde jumsalgan. Onin’ ayirim ulgileri ha'zirgi jaziwimizda saqlangan. Ma'selen, +(qosiw), -(aliw), 5 (bes), 7 (jeti) ham t.b. Sonday-aq ayirim xaliqlardin, qawimlerdin, uriwlardin menshmi tanbalari da tusinik jaziwdin izleri bolip tabiladi.

Tusinik jaziwin oqiw da turli masqalalardi payda etken. Sebebi oni oqip tusiniw usin aldin-ala ol haqqinda magluwmatqa iye boliw kerek. Sonliqtan adamlar jaziwdin jana turin oylap tapqan. Bul jaziw buwin jaziw yamasa sillabografiyliq jaziw dep ataladi (sillabografiy grekse sillabo-buwin, grapho - jazaman degen sozlerden qaliplesken).