|
1. Gamy, pasaże, kadencje
Celem nauczania w zakresie gam i pasaży jest systematyczna praca nad wszystkimi tonacjami oraz poznanie ich pod względem teoretycznym, praktycznym i słuchowym. Nauka gam i pasaży jest kontynuacją programu szkoły muzycznej I stopnia. Prowadzi do sukcesywnego opanowania wszystkich gam diatonicznych i chromatycznych oraz pasaży tonicznych, septymowych i septymowych zmniejszonych - przez cztery oktawy w ruchu kombinowanym, a także gam diatonicznych i chromatycznych w podwójnych tercjach w ruchu równoległym. Uczeń winien wykazywać się znajomością zasad budowy gam, pasaży i kadencji, stosować prawidłową aplikaturę, grać początkowo w umiarkowanym tempie, a wyższych klasach - w szybkim.
Gamy i pasaże to stały elementem pracy domowej ucznia, a wskazówki dotyczące sposobów ćwiczenia powinny zapobiegać mechanicznej grze i włączać aktywnie słuch oraz intelekt.
Opanowany przez ucznia materiał gam, pasaży i kadencji należy wykorzystać do pracy nad doskonaleniem warsztatu pianistycznego: jakości dźwięku; wyrównanej pracy palców; sprawności lewej ręki; synchronizacji pracy rąk z zastosowaniem gry różnorodną artykulacją, dynamiki, rytmu , polirytmii itp. W celu praktycznego wykorzystania materiału gam i pasaży w literaturze fortepianowej oraz przyspieszenia myślenia i reakcji rąk na szybkie zmiany, wskazane jest wychodzenie poza typowe schematy gry (np. gra attacca wszystkich trójdźwięków i czterodźwięków od jednego dźwięku, podobne granie gam od wybranego dźwięku, stosowanie innej aplikatury, gra bez udziału wzroku i in.).
W przesłuchaniach technicznych, materiał gam i pasaży - sprawdzany na wyrywki - należy oceniać pod kątem postępów swobody wykonania, jakości dźwięku, prawidłowej artykulacji oraz odpowiedniego tempa dla danej klasy.
2. Ćwiczenia
Ćwiczenia pełnią funkcję wspierającą rozwój umiejętności warsztatu pianistycznego, a zwłaszcza tych elementów, które nie pojawiły się w materiale gam i pasaży czy utworach z innych działów.
Warto je wykorzystywać w następujących sytuacjach:
-
przy wprowadzaniu nowych elementów technicznych i przy łączeniu kilku z nich;
-
dla utrwalania prawidłowych nawyków;
-
jako element korekty aparatu;
-
do pracy nad trudniejszymi fragmentami aktualnie granych utworów;
-
jako zestaw do rozgrywania się;
-
do transpozycji.
Uczeń powinien mieć świadomość, do jakiego celu dąży i kontrolować jakość oraz skutek ćwiczenia.
Nauczyciel może korzystać z gotowych zbiorów lub tworzyć ćwiczenia oparte na materiale trudnych miejsc granych przez ucznia utworów. Starszych uczniów warto zachęcać do tworzenia własnych ćwiczeń.
Ćwiczenia bez instrumentu służą rozwijaniu wyobraźni i słuchu wewnętrznego, a także dla poczucia swobody, uelastycznienia i wzmocnienia poszczególnych części aparatu ruchowego.
-
3. Etiudy
Wybór etiud powinien być dokonywany w oparciu o szeroką orientację w literaturze, z głęboką świadomością aktualnych potrzeb i umiejętności ucznia oraz jego warunków manualnych i fizycznych. Należy pamiętać o stopniowaniu trudności zadań oraz o pracy (równocześnie) nad różnorodnymi elementami techniki fortepianowej. Praca nad tzw. problemem technicznym etiudy powinna przebiegać z zachowaniem dbałości o brzmienie, konstrukcję formy, strukturę harmoniczną i wypowiedź artystyczną.
W klasach pierwszych bardziej celowe jest opracowywanie kilku krótszych etiud o różnorodnych problemach, potem stopniowe wprowadzanie bardziej rozbudowanych form o jednolitej fakturze, utrwalających daną umiejętność oraz będących treningiem wytrzymałości psychofizycznej, a w końcowych latach nauki należy pracować nad etiudami o skomplikowanych i złożonych zadaniach pianistycznych.
Dobór etiud powinien sprzyjać harmonijnemu i wszechstronnemu rozwojowi umiejętności wykonawczych ucznia, przy czym należy zachować dbałość o właściwe proporcje wszystkich zawartych w nich problemów technicznych.
W pracy nad etiudami należy szczególnie uczulić ucznia na brzmienie, prawidłową aplikaturę i artykulację, na świadome, a nie mechaniczne, pamięciowe opanowanie etiud. Należy ustalić istotę tzw. trudnych miejsc i sposoby poradzenia sobie z nimi, wskazać sposoby pracy przyspieszające tempo myślenia i wykonania.
4. Utwory polifoniczne
Praca nad polifonią jest bardzo ważnym elementem kształcenia pianisty. Prawidłowa, świadoma gra utworów polifonicznych rozwija słyszenie linearne, wyobraźnię dźwiękową, kilkuplanowe myślenie muzyczne, słyszenie wszystkich warstw utworu.
Wykonawstwo utworów polifonicznych wzbogaca warsztat pianistyczny o umiejętność:
-
niezależnego, zróżnicowanego prowadzenia kilku głosów z zachowaniem odpowiednich proporcji dynamicznych, perspektywy dźwiękowej i indywidualnych cech każdego z nich;
-
prowadzenia dwugłosu jedną ręką;
-
gry ścisłą artykulacją legato z zastosowaniem prawidłowej aplikatury;
-
niezależności i sprawności lewej ręki;
Dla prawidłowego wykonania utworów polifonicznych niezbędna jest ich głęboka analiza formalna. Podstawowe elementy w ich realizacji to: tematy, kontrapunkt, łączniki i ich rola, tonacje i kadencje, frazowanie i brzmienie poszczególnych głosów, pulsacja, tempo, charakter, artykulacja, realizacja ozdobników. Uczeń powinien zyskać umiejętność wykorzystywania w pracy wiedzy o instrumentarium epoki, cechach stylu barokowego oraz tradycjach wykonawczych.
Nad polifonią należy pracować stale i systematycznie, stopniując poszczególne etapy pod względem: ilości głosów, zróżnicowania brzmieniowego i wykonawczego poszczególnych warstw utworu, emocji i retoryki.
Dobór utworów uwzględniać powinien różnorodne formy: inwencje dwugłosowe, sinfonie trzygłosowe, części suit francuskich i angielskich, preludia i fugi, części partit. Głównym źródłem repertuaru jest muzyka okresu baroku, ale warto czasem sięgnąć do pozycji z innych epok.
W pracy nad polifonią wskazane jest granie głosami, łączenie poszczególnych głosów, praca nad warstwą pierwszoplanową, śpiewanie wybranego głosu łączenie go z grą pozostałych. Dla uzyskania wyrazistości słyszenia i wykonania wskazane jest stosowanie w pracy na lekcji i w domu kontrastowej artykulacji i dynamiki, grę w różnych rejestrach.
5. Formy klasyczne
Do'stlaringiz bilan baham: |
