Voyaga yetganlik va voyaga yetmaganlarni emansipatsiya qilish nazariya va amaliyot muammolari

Birinchidan,
bajarilgan ish yoki ko‘rsatilgan xizmatning sifatliligi pasayish 
ehtimoli yuqori bo‘ladi. 
Ikkinchidan,
mehnat faoliyati bilan shug‘ullanish davomida vujudga kelgan 
nizolar yuzasidan fuqarolik protsessual ishlarida, garchi voyaga yetmaganlarning 
o‘z huquqlari va qonuniy manfaatlari himoya qilinishi zarur bo‘lgan ishlarda ular 
voyaga yetmagan bo‘lsalar ham shaxsan o‘zlari ishtirok etishlari mumkinligiga 
qaramasdan ishning mukammal borishiga qaysidir tomondan to‘sqinlik qiladi. 
Yuqoridagi masaladan kelib chiqadiki, agar fuqarolik ishida shaxsning o‘z 
huquqlari himoya qilinayotgan bo‘lsa, ular o‘n to‘rt yoshdan boshlab protsessda 
ishtirok etishlari mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik protsessual 
kodeksining 38-moddasida ham shunga o‘xshash holat yuzaga keladi, ya’ni 
mehnat bilan bog‘liq bo‘lgan huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan ishlar 
bo‘yicha voyaga yetmaganlar sudda o‘z huquqlari va manfaatlarini shaxsan 
himoya qilishga xaqlidirlar. Mazkur ikkita holatda ham shaxsning voyaga 
yetganlik senzi nazarda tutilmagan. Demak, agar protsessual yoki boshqa vaziyat 
ishning umumiy xolatidan kelib chiqib, biron bir harakatni bajarish zarurligini 
taqozo etsa, shaxsning voyaga yetmaganligi uncha ahamiyat kasb etmaydi. Ammo, 
hamma narsa qonuniy, ya’ni qonunga asoslangan bo‘lishi kerak. Shunday ekan, 
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 28-moddasida nazarda tutilgan 
emansipatsiya holatini qo‘llash zarurati birinchi o‘ringa chiqadi. Buning afzal va 
qulaylik tomonlarini quyidagilarda ko‘ramiz:
Birinchidan,
voyaga yetmaganlarning jamiyatda faollashuvi kuchayadi. 
Chunki ularning hayotida qonuniy mezonlar o‘zining amaliy ifodasini topadi, 
qolaversa shaxsga o‘zining yoshiga nisbatan mas’uliyatliroq vazifalarni yuklash va 

---

53 
uning tengdoshlaridan bir pog‘ona yuqorilab ketganligini g‘oyibona his ettirish, 
albatta, uni kelajakda qanday inson bo‘la olishligini kafolatlaydi.