V=k[A]a [B]


-BOB. KIMYOVIY REAKSIYANING TEZLIK DOIMIYSI VA UNI HISOBLASH USULLARI



Download 0,96 Mb.
bet8/41
Sana29.06.2022
Hajmi0,96 Mb.
#717772
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   41
Bog'liq
V=k[A]a [B]

2-BOB. KIMYOVIY REAKSIYANING TEZLIK DOIMIYSI VA UNI HISOBLASH USULLARI

    1. Nazariy qism

      1. Tezlik doimiysi haqida tushuncha

Tezlik doimiysi reaksiyaning kinetik tenglamasidagi proporsionallik koeffitsenti bo‘lib, reaksiya tezligining reagentlar konsentratsiyasiga bog‘liqligini ifodalaydi. Masalan,
аА+вВ=сС+дД
ko‘rinishdagi bimolekulyar gomogen reaksiyalar uchunr tezlik tenglamasi
V=k[A]a[B]B
Ko‘rinishida ifodalanadi.
Agar ikkala reagentlar konsentratsiyasi 1 mol/l ni tashkil qilsa V=k, yani “tezlik doimiysi”–reagentlarning boshlang‘ich konsentratsiyasi 1 mol\l bo‘lgandagi reaksiya tezligidir va utasirlashuvchi moddalar kimyoviy tabiatining reaksiya tezligiga tasirini ifodalaydi.
Tezlik doimiysi reagentlar konsentratsiyasiga bog‘liq emas, lekin reaksiya o‘tkaziladigan haroratga, eritma ion kuchiga, organik erituvchi tabiatiga va katalizator yoki ingibitor ishtirokiga bog‘liq. U berilgan sharoitda (faza, muhim, harorat, eritma ion kuchi va boshqa) reaksiyani kinetik jihatdan tavsiflaydi.
Tezlik doimiysini o‘lcham birligi kimyoviy reaksiyaning tartibiga bog‘liq: 1-tartibli uchun vaqt -1; 3-tartibli uchun esa (mol\l) -2/s.



      1. Tezlik doimiysini hisoblash usullari.

Ananaviy usullar oddiy reaksiyalar uchun tezlik doimiysini sodda ko‘rinishdagi n-tartibli tenglamalar:
V= kCnA yoki V=kCαACβB
Yordamida topishga imkon beradi. Bu usullar reagentlarning (СА yoki СВ) malum konsentratsiyasida reaksiyaning tezligini aniqlashga asoslangan. Reagentlar (A va B) bo‘yicha aniq tartibli reaksiya uchun tezlik doimiysi
k=V/CnA yoki k=V/CaACβB
Ko‘rinishda aniqlanadi.
Masalan: А+В→С ko‘rinishdagi reaksiya uchun (bunda A va B –reagentlar, C-reaksiya mahsuloti) quyidagi kinetik natijalar olingan:



CoA, mol/l

CoB, mol/l

Boshlang‘ich tezlik, mol/l – 1 . s – 1

1
2
3



0.20
0.40
0.40

0.10
0.10
0.20

0.20
0.80
0.80

Dastlabki A va B reagentlar bo‘yicha xususiy tartiblar boshlang‘ich tezlik usuli bilan quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi.



Bundan A reagent bo‘yicha reaksiya tartibi 2:

B reagent bo‘yicha reaksiya tartibi esa 0:

V=kСА2СВ0 yoki V=kСА2 tenglamadan tezlik doimiysi topiladi: k=V/СА2
Masalan 1-tajriba uchun k=0,20/0,202=5,0 mol/l-1 s-1

Mos ravishda 2 –tajriba uchun k=0,80/0,402=5,0 mol/l-1 s-1


Vaqt bo‘yicha reagent konsentratsiyasining o‘zgarishi, yani integral kinetik tenglamadan olingan kinetik egri chiziq koordinatalari bir chiziqda yotadi. Kinetik tenglamaning integral ko‘rinishidan va tajriba natijalaridan tezlik doimiysi qiymati hisoblanadi.


Misol sifatida “tezlik doimiysi-reaksiya vaqti” bog‘liqligidan keltirib chiqarilgan integral kinetik tenglamani qo‘llash orqali o‘rniga qo‘yish usuli bilan tezlik doimiysini hisoblashni keltirish mumkin.
Reagentlar konsentratsiyasining vaqt bo‘yicha o‘zgarishi natijalaridan reaksiyaning topilgan differensial kinetik tenglamasi orqali turli xil vaqt oraliqlari uchun tezlik doimiysi hisoblanadi va uning o‘rtacha qiymati olinadi, differensial tnnglama integral kinetik tenglamaga o‘tkaziladi.
Misol. Murakkab efirning ishqoriy sovunlanish reaksiya ikkinchi tartibli bo‘lib, differensial tenglama orqali quyidagi ko‘rinishda ifodalanadi:

Bunda С0ef va Сef –efirning mos ravishdagi boshlang‘ich va vaqt bo‘yicha konsentratsiyalari.

Vaqt, min

Efir konsentratsiyasi, mol/l

0
3
15
25

0.01000
0.00740
0.00363
0.00254

Berilgan differensial kinetik tenglamaning integral holati quyidagicha bo‘ladi:


1/Сэф – 1/Соэф = kt
Bundan tezlik doimiysini hisoblash tenglamasiga ega bo‘lamiz:
k=

Ushbu tenglama bo‘yicha tezlik doimiysini, masalan, reaksiya davomiyligi 3 va 25 minut bo‘lgan holat uchun hisoblaymiz:


 = 11,71


 = 11,75
kўр =(k3 + k25)/2 = (11,71 + 11,75)= 11,73



Download 0,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish