Vii bob. Menejmentning tashkiliy tuzilishi

Vazirlik birlashma korxona sex uchastka
Boshqarish bosqichlari bir boshqarish bo‘g‘inining ikkin- chisiga odatda, quyi bo‘g‘inning yuqori bo‘g‘inga izchillik bilan bo‘ysunishini ko‘rsatadi.
Menejment strukturasini belgilovchi omillar

1. 
   Strukturani aniqlovchi belgilar: menejment maqsadi; menej­ment funksiyalari va vazifalari; xizmat qilinadigan mintaqalar va iste’molchiiar guruhi; ish vaqti tartibi, interval va boshqalar.
   
2. 
   Strukturaga ta’sir qiluvchi omillar: tashqi muhit; texnologiya; korxonaning katta-kichikligi; biznes strategiyasi; xodimlar soni; qabul qilinadigan qarorlar tizimi; shakllangan struktura vaboshqalar.
   
3. 
   Strukturani optimallashtiruvchi belgilar: yuqori malakali xodimlarga ega bo‘lgan, unchalik katta bo‘lmagan bo'limlar va bo‘g‘inlar; ko‘p bo'lmagan boshqaruv bo‘g‘inlari; o‘zgarishlarga nisbatan sezgirlik va hoziijavoblik; yuqori darajadagi unumdorlik; past darajadagi xarajatlar; ish jadvalining bevosita iste’molchilarga moslashtirilishi va h.k.
   

Bulardan ko‘rinib turibdiki, boshqarish strukturasini aniqlov­chi eng dastlabki belgilardan boshqarish maqsadi, funksiyalari va vazifalari hisoblanadi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, ko‘pgina hollarda yangi korxona yoki muassasalami tuzish paytida avval boshqarish bosqichlari va bo‘g‘inlarning tarkibi, boshqarish apparati shtatlari belgilanadi, keyin ular o'rtasida funksiyalar taqsimlanadi. Lekin bu jarayon aksincha bo‘lishi kerak, ya’ni dastlab maqsadga bi- noan funksiyalar soni aniqlanishi, keyin esa, boshqarish strukturasi­ni tashkil etishga kirishish kerak. Agar funksiya miqyosi uncha katta bo‘lmasa, u holda mazkur korxonada biron-bir bo‘linmani tashkil qilishga yoki qo'shimcha lavozimni kiritishga hojat bo‘lmaydi.
Harbirtuzilmada rasmiy va norasmiy aloqalarmavjud. Rasmiy aloqalar, avvalo vertikal aloqadir. Ular rahbarlik va bo‘ysunish turlariga qarab bir-biridan farq qiladi. Agar rahbarlik to‘laqonli bo‘lib, quyi organ quyi faoliyatga doir barcha masalalarga daxldor bo‘lsa, bunday aloqa chiziqli rasmiy aloqa deb ataladi.
Agar rahbarlik cheklangan bo‘lib, quyi organ faoliyatga doir o‘zining masalalariga daxldor bo‘lsa, bunday aloqa funksional vazifaviy rasmiy aloqa deb ataladi.
Organlar o‘rtasidagi vertikal aloqadan tashqari gorizontal aloqalar ham mavjud, ular muvofiqlashtirish, uyg‘unlashtirish va hamkorlik qilish tarzidagi aloqalardir.
Menejment tuzilishida asosiy o‘rinni hokimiyatga tayanadigan rasmiy aloqalar egallaydi. Lekin norasmiy aloqalar ham muhimdir. Ba’zan ular tashkilotning ishini yo‘lga qo‘yishda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi. Norasmiy aloqalar turli xilda bo‘lishi mumkin. Bular jumlasiga korxonadagi qarindoshlik aloqalari, unda tarkib topgan umumiy manfaatlar, masalan, kasblar, qiziqishlar, sport bilan shug‘ullanish yoki do‘stona munosabatlar, birga o‘qiganlik va boshqalarkiradi. Norasmiy aloqalar ham e’tibordanchetdaqolmasligi kerak. Norasmiy aloqalarning salbiy jihatlari ham bor. ehtiyotkorlik, sezgirlik bo‘lmagan joyda guruhbozlik, mahalliychilik, qarindosh- urug‘chilik va shunga o‘xshash ko‘rinishlarning sodir bo‘lishi hech gap emas.
Menejment tashkiliy tuzilishini qurishda asosiy 3 guruhdagi omillar ta’sir etadi: tashqi muhit ta’siri; boshqaruv mehnatining ixtisoslashuvi; markazlashuv va nomarkazlashuvning nisbati.
Tuzilishni qurishga ta’sir etuvchi yana bir umumiy omil markazlashgan va nomarkazlashgan boshqaruv darajasi hisoblanadi, bu esa ishlab chiqarish xususiyati va turiga bog‘liq. Bulardan qaysi biri yaxshi ekanligini aytish qiyin, chunki tuzilishni tashkil etishda ularning nisbatini aniqlash faqatgina vaziyatga bog‘liq bo‘ladi.

2.