Veterinariya virusologiyasi

Virionning hujayra yuzasida yutilishi adsorbsiyalanishi:
Yuqumli jarayonning birinchi bosqichi virus zarrachasining hujayra yuzasiga yopishib olishidan iborat bo‘lib, bu vaziyat virus hujayraning tashqarisida bir necha bor broun harakati natijasida yuzaga keladi.
Yutilish asosida ikki jarayon.
Birinchisi spetsifik bo‘lmagan elektrostatik o‘zaro ta’sir demak oqsil, fosfat gruppasi, hujayra tashqarisiga joylashib manfiy zaryadga egadir.
Ikkinchisi spetsifik, virus bilan hujayra ya’ni komplementlar hujayra va virusning retseptorlari bilan bog‘liq. Shu o‘rinda virusli poproteid (arbo viruslar so‘rilishi) va mukoproteid (mikso viruslar va adenoviruslar) retseptorlaridan iborat.
Viruslarga hujayralarning sezgirligi mana shu retseptorlarning borligi bilan aloqadordir. Viruslarga qarshi spetsifik antitelalar viruslarni hujayraga so‘rilishi uchun qarshilik ko‘rsatadi.
Adsorbsiya, yutilish jarayoni ikki davrdan iborat: qaytadigan va qaytmaydigan.
qaytadigan davrda virusning hujayraga yutilishi desorbsiya yutilmay qolishi mumkin.
qaytmaydigan davr virus hujayra bilan uzoq vaqt qo‘shilishda vujudga kelib, qaytmaydigan so‘rilish jarayoni yuzaga keladi.
Masalan: oqsil virusini cho‘chqa buyragidan tayyorlab hujayrada o‘stirish uchun 2-4 soat va 37 daraja talab qilinadi. Ammo past darajada viruslar hujayraga so‘rilmaydi va hujayrani tashqarisiga o‘stirib qolgan virusni Versen eritmasi bilan ishlov berish natijasida so‘rilish jarayonini orqaga qaytarish mumkin.
Virusni hujayra ichkarisiga kirishi:
Viruslarni hujayra ichkarisiga kirishi 2 yo‘l bilan, ya’ni birinchisi – viropeksis (pinotsitoz) hujayraning atrof-muhitdan suyuqlikni shilib olish natijasida virus va hujayra qobig‘ining erib ketishi tufayli ikkinchi yo‘l – adsorbsiyadan so‘ng amalga oshadi.
Ko‘pchilik viruslar hujayra ichkarisiga viropeksisi yo‘li bilan, ayrim viruslar virus va hujayra qobig‘ining erib ketishi natijasida hujayra ichkarisiga kirib infeksiyaning boshlanishiga virion ichidagi nuklein kislota aloqador bo‘lmay, balki, nukleoprotsid aloqadordir.