«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

 
Issiq elitishi, gipertermiya
(Hypertermia) 
- hayvon bo’tun 
organizmning qizib ketishi tufayli markaziy asab tizimi funksiyalarining 
buzilishi bilan o’tadigan kasallik.
Sabablari.
Kachallik hayvonlarni yopiq, havo almashmaydigan va 
havo namligi yuqori bo’lgan transport vositalarida tashish, issiq payti 
yopiq va namligi yuqori bo’lgan molxonalarda saqlash oqibatida paydo 
bo’ladi. Semizlik, sug’orishning yetishmasligi, hayvonlarni tiqis saqlash, 
yurak qon-tomir yetishmovchiliklari kasallikning ikqilamchi sabablari 
hisoblanadi. 
Belgilari.
Kasallik asosan o’tkir kechadi. Uning boshlanishida 
umumiy holsizlanish va bezovtalanish, ko’z qorachig’ining kengayishi, 
kuchli chanqash va terlash kuzatiladi. Nafas tezlashadi va zo’riqadi, 
yurak urishi kuchayadi, va ikkinchi tonning jarangdorligi, pulsning 
tezlashishi, tana haroratining 1-2 
o
S ga ko’tarilishi kuzatiladi. 
Keyinchalik, etiologik omillar bartaraf etilmagan hollarda tashqi 
ta’sirotlarga javob reaksiyasining bo’tunlay yo’qolishi, reflekslarning 
kuchsiz namoyon bo’lishi yoki yo’qolishi, muskullar tono’sining 
pasayishi va ularning fibrilyar qaltirashi, shilliq pardalar sianozi, 
aritmiya, vena qon tomirlarning to’lishishi va o’pkada shish rivojlanishi 
kabi markaziy asab tizimi va yurak ishining buzilishini ko’rsatuvchi 
belgilar paydo bo’ladi. Keyinchalik, hayvon yotib qoladi va komatoz 
holat oqibatida halok bo’ladi. 
Tashxis.
Anamnez ma’lumotlari (bo’tun organizmning qattiq 
qizishi) va klinik belgilari e’tiborga olinadi. Kasallik o’tkir kechadigan 
yuqumli kasalliklar (pasterellyoz, o’lat, saramas va b.) va 
zaharlanishlardan farqlanadi. 

---

192 
Davolash.
Etiologik 
omilllar 
bartaraf 
etiladi. 
Xonalar 
shamollatiladi, tashilayotgan hayvonlar transport vositasidan tashqariga 
chiqariladi va ularni sug’orish tashkil etiladi. Sovuq suvda cho’miltirish, 
va sovuq klizma tavsiya etiladi. Vena qon tomiri orqali kofein va 
glyukoza eritmalari, marvaridgul preparatlari kordiamin va lobelin 
qo’llaniladi. O’pka shishi kuzatilganda qon oqizib yuborilgach, vena qon 
tomiriga kalsiy xlorid eritmasi yuboriladi.