«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Bosh miya kasalliklari: 
1.
Bosh miyaning lat yeyishi; 
2.
Bosh miya va uning pardalarining yallig’lanishi; 
3.
Bosh miya va uning pardalarining giperemiyasi; 
4.
Oftob urishi; 
5.
Issiq elitishi. 
Bosh miya va uning pardalarining giperemiyasi (Hyperemia 
cerebri)
- bosh miya pardalaridagi qon tomirlarining qonga to’lishi 
oqibatida uning funksiyalarining buzilishi bilan o’tadigan kasallik. 
Asosan sport otlari, nasllik buqalar va itlar kasallanadi. Kasallik faol 
(arterial) va sust (venoz) giperemiyalar shaklida o’tadi. 
Sabablari.
Arterial (faol) giperemiya jismoniy zo’riqish, jinsiy 
qo’zg’alish, organizmning kuchli qizishi, qorin bo’shlig’ida bosimning 
ortishi, venoz (sust) giperemiya esa vena qonining turg’unlashishiga olib 
keladigan omillar, ya’ni travmatik perikardit, uch tabaqali klapan 
yetishmovchiligi, bo’yintiriq venasining qisilishi oqibatida paydo 
bo’ladi. 
Belgilari.
Arterial giperemiya o’tkir kechadi va asabiy qo’zg’alish, 
agressivlik, oldinga qarab harakat qilish, tashqi ta’sirotlarga (tovush, 
yorug’lik) javob reaksiyasining kuchayishi kabi belgilar bilan namoyon 
bo’adi. Venoz giperemiya uyqu bosishn, teri va og’riq reflekslarining 
pasayishi, tashqi ta’sirotlarga nisbatan javob reaksiyasining susayishi va 
harakat muvozanatining buzilishi belgilari kuchayib boradi. 
Tashxisi.
Anamnez ma’lumotlari, klinik belgilari va 
oftalmoskopiya (ko’z olmasi giperemiyasi va ko’rish nervi so’rg’ichida 
qon turg’unligi va shish hosil bo’lishi) natijalari e’tiborga olinadi. 
Davolash.
Kasallik sabablari bartaraf etiladi va kasal hayvon 
qorong’i va salqin joyga o’tkaziladi. Arterial giperemiya paytida dastlab 
hayvonning bosh sohasiga sovuq kompress yoki muz solingan xaltacha 
qo’yiladi. Qo’zg’aluvchanlikni pasaytirish maqsadida vena qon tomiriga 
xloralgidrat va brom preparatlari, muskul orasiga magniy sulfat, mayda 
hayvonlarga og’iz orqali bromular, lyuminal, veronal, medinal kabi 
tinchlantiruvchi va uxlatuvchi dorilar qo’llaniladi. Venoz giperemiya 
paytida esa kofein, kamfora, marvaridgul (naperestyanka) preparatlari 
tavsiya etiladi. 
Oldini olish.
Hayvonlardan sport va qishloq xo’jaligi sohasilari 
uchun foydalanishda ularni bog’lash, nasllik buqalardan urug’ olish va 
tabiiy qochirish tadbirlarini o’tkazish paytidada me’yoriy qo’llanmalarga 
rioya qilish lozim. 

---

190