«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Nafas tizimining yuqumsiz kasalliklari
(respirator kasalliklar) 
barcha turdagi parrandachilik xo’jaliklarida va asosan, yosh parrandalar 
orasida keng tarqalgan. Burun yo’llari va burunbo’shliqlarining 
yallig’lanishi tasosan uxumdan yangi chiqqan jo’jalarda bronxlar, o’pka 
va havo xaltasining yallig’lanishlari esa nisbatan kattaroq yoshdagi 
jo’jalarda uchraydi.
 
Sabablari.
Respirator kasalliklar bilan, ayniqsa, 30-kunlikkacha 
bo’lgan jo’jalarning kasallanishiga asosan harorat-namlik rejimining 
buzilishlari sabab bo’ladi. Jo’jaxonalardagi haroratning me’yoriga 
nisbatan 3-5

S ga pasayishi, yelvizaklar, to’shamalarning namligi, 15

S 
dan past haroratdagi suv bilan sug’orish yoki yosh jo’jalarni o’ta issiq 
xonalarda saqlash, soyali ayvonlarning bo’lmasligi, xona havosida 
ammiak gazi va mikroflora miqdorining ortib ketishi nafas a’zolarining 
kasalliklariga sabab bo’ladi. 
 
Belgilari. 
Nafas tizimi a’zolarining yallig’lanish belgilari paydo 
bo’lishidan ancha oldin parranda orgshanizmining sovqotish yoki 
issiqlab ketish belgilari paydo bo’ladi. Gipotermiya paytida befarqlik, 
holsizlik, qanotlarni tushishi va hurpayishi, qaltirash, jo’jalarning bir 
joyga to’planishi kabi belgilar kuzatilsa, issiqlab ketish (giperemiya)da 
nafasning tezlashishi, og’izni ochib nafas olish, chanqoqlik, qaltirash, 
tana haroratining ko’tarilishi, rinit va sino’sitlarda zardobli, zardobli-
yiringli suyuqlik oqishi, laringit paytida tamoqning shishi va hiqildoq 
shilliq qavati giperemiyasi kuzatiladi.
Bronxopnevmoniya va havo xaltachalarining yallig’lanishi 
(pnevmoaerosistit, aerosakulit) bilan kasallangan parrandalarda kuchli 
holsizlanish, ishtahaning yo’qolishi, nafasning zo’riqishi, xirillash, 
bo’yinni cho’zib va og’izni ochib nafas olish holatlari kuzatiladi. Tana 
harorati kasallikning boshida 1-1,5

S ga ko’tarilib, keyinchalik tushadi 
va subnormal holatgacha pasayadi.