«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Rivojlanishi.
Etiologik omillar ta’sirida organizmda allergik holat, 
o’pka kapillyarlarining spazmi, keyinchalik parezi va kengayishi 
kuzatiladi. Natijada o’pka to’qimasining qon bilan ta’minlanishi 
buziladi, tomirlarda qonning dimlanishi, bronxiola va bronxlar 
devorining shishi kuzatiladi, ekssudasiya va emigrasiya jarayonlari 
kuchayadi. Qondagi lizosim va gistaminlar konsentrasiyasi kamayadi, 
oqsillarning globulin fraksiyasi ko’payadi. Alveola va bronxlarda tarkibi 
epiteliy to’qimasi, qon plazmasi va shaklli elementlaridan iborat 
suyuqlik to’plana boshlaydi. Mikroorganizmlarning ko’payishi va 
rivojlanishi uchun yaxshi sharoit yaratiladi. O’pkaning havo sig’imi 70-
80 foyizgacha kamayishi mumkin. Gipoksiya kelib chiqadi.
O’pkada yallig’lanish jarayoni avvaliga lobulyar, ya’ni o’pkaning 
yuqorigi va yurak qismida, keyinchalik, bir necha yallig’lanish 
o’choqlarining birikishidan lobar xarakterda bo’ladi.
Bronxlar, bronxiolalar, infundibula va alveolalar epiteliysi 
deskvamasiyaga uchraydi. Tarkibi ajralib tushgan epiteliy to’qimasi 
leykosit va eritrositlardan iborat zardob suyuqlikning nafas yo’llari va 
o’pka bo’lakchalarida to’planishi qattiq bronxial nafasning, quruq va 
ekssudativ xirrilashlarning paydo bo’lishiga sabab bo’ladi. Mikrob 
toksinlarining asab tizimiga ta’sir etishi oqibatida termoregulyasiya 
jarayoni buziladi va isitmani keltirib chiqaradi.
Kasallik surunkali tarzda kechganda biriktiruvchi to’qimaning 
o’sishi, o’pka to’qimasining karnifikasiyasi, pnevmonik o’choqlarning 
indurasiyasi va ohaklanishi, o’pka to’qimasi hamda bronxlar shilliq 
pardasining yiringli-nekrotik yemirilishlari kuzatiladi. 

---

165 
To’qimalar 
va 
qon 
tarkibida 
to’lig’icha 
oksidlanmagan 
mahsulotlarning to’planib qolishi asidozga sabab bo’ladi. Qon 
tomirlarining, ayniqsa arteriyalar, arteriola va kapillyarlarning tonusi 
pasayadi. Qonning harakati susayib, uning turg’unlashuvi kuzatiladi. 
Yurak muskullarida distrofik o’zgarishlar paydo bo’ladi. Yurakning 
ko’zg’aluvchanlik, o’tkazuvchanlik va qisqaruvchanlik xususiyatlari 
bo’ziladi. Tuz - suv almashinuvining buzilishi qonda xloridlarning 
kamayishi va ularning to’qimalarda to’planishi bilan namoyon bo’ladi. 
hazm a’zolari faoliyatining buzilishi oqibatida pnevmoenteritlar 
rivojlanadi. Jigarning asosiy funksiyalari izdan chiqadi. Buyraklarning 
filtrlash qobiliyati o’zgarib, siydikda oqsillar paydo bo’ladi.