«veterinariya» ixtisosligi bo’yicha oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma

Sabablari.
B
12
vitamini yetishmovchiligi va uning mikrobial 
sintezining yomonlashuviga turli omillar: oshqozon-ichaklarning 
surunkali kasalliklari, ichak parazitlari, sifasiz va zamburug’lar bilan 
zararlangan 
oziqalarning 
berilishi, 
kobaltning 
yetishmovchiligi, 
antibiotiklarni nazoratsiz ishlatish sabab bo’ladi. 
B
12
vitaminining ichaklar devori orqali faol so’rilish uchun 
oshqozon suyuqligida o’ziga xos oqsil-mukoproteid (transkorrin) 
bo’lishi lozim. Shuning uchun oshqozon yarasi, surunkali gastrit B
12
gipovitaminozga sabab bo’lishi mumkin. Buzoqlar, quzilar, cho’chqa 

---

145 
bolalari 
va 
toylarda 
kasallik 
sut 
tarkibida 
B
12
vitamining 
yetishmovchiligi oqibatida rivojlanadi. Itlar esa go’shtli oziqalar kam 
berilganda kasallanadi.
Rivojlanishi.
Biologik reaksiyalarda erkin holdagi sianokobalamin 
emas, balki B
12
kofermentlar yoki kobamidli fermentlar ishtirok etadi. 
Kobamidli fermentlarning transmetillanish reaksiyalarida ishtirok 
etishidan metionin, asetat hosil bo’ladi, shuningdek, xolin, kreatinin, 
nuklein kislotalar sintezi va boshqa reaksiyalarda ishtirok etadi. 
Sianokobalaminning yetishmovchiligida oqsillar, uglevodlar va 
lipidlar almashinuvi, jigar, markaziy asab tizimi, endokrin tizim va 
oshqozon-ichaklar faoliyati izdan chiqadi, anemiya rivojlanadi, oqsillar 
va boshqa to’yimli moddalarning hazmlanishi yomonlashadi, o’sish va 
rivojlanish, organizm immunobiologik xususiyatlari pasayadi.
Belgilari.
Ko’z, og’iz bo’shlig’i va boshqa a’zolar shilliq 
pardalarining oqarishi hamda kuchsiz sarg’ayishi, ishtahaning pasayishi, 
ariqlash, o’sishning sekinlashishi kuzatiladi. Teri elastikligining 
pasayishi, oqarishi, teri qoplamasining dag’al, yaltiroqligining pasayishi 
xarakterli bo’ladi. Kasallangan hayvonlarda ishtahaning o’zgsharishi 
kuzatilib, devorlarni yalaydi, tezakni iste’mol qiladi, qayd qilish va 
diareya, ataksiya, teri reflekslarining pasayishi, orqa oyoqlarning falaji 
qayd etiladi. Ona cho’chqalarda estrusning kechikishi, bola tashlash, 
homilaning o’lishi, hayotchanligi past bola tug’ish hollari ko’p uchraydi.