«ветеринария» ихтисослиги бўйича олий ўҚув юртлари учун қЎлланма ички юқумсиз касалликлар фанидан

Белгилари. Заҳарланиш одатда ўткир кечади. Чўчқаларда умумий қўзғалиш, айланма ҳаракат, ҳансираш, оғиздан кўпиксимон сўлак оқиши, мускулларнинг қалтираши, тана ҳароратининг кўтарилиши, қорачиқнинг кенгайиши, кўришнинг ёмонлашиши ёки бутунлай йўқолиши, ҳаракат мувозанатининг бузилиши, йиқилиш, итларга ўхшаб ўтириш, тетаник ва клоник қалтироқ, кейинчалик ҳолсизланиш характерли бўлади. Иштаҳа йўқолади, ташқи таъсиротларга бефарқлик, баъзан қайд қилиш кузатилади. Тезак чиқариш тезлашади, тезак суюқ, баъзан қон аралашган бўлади.
Қорамолларда гастроэнтерит, чанқоқнинг кучайиши, ич кетиши ва қайд қилиш кузатилади. Сигирларда бола ташлаш, туққандан кейин бочадоннинг чиқиши қайд этилади. Қўйларда заҳарланиш кучли қўзғалиш ва безовталаниш билан ўтади. Чанқоқ кучаяди, оғиз шиллиқ пардаси қизарган ва қуруқ бўлади. Санчиқ белгилари, ич кетиши, нафаснинг қийинлашиши, асфиксия ва ўпка шиши оқибатида ўлим кузатилиши мумкин. Паррандаларда иштаҳанинг йўқолиши ва чанқоқнинг кучайиши, ич кетиши, ҳолсизланиш, гандираклаш, вестибўляр аппаратнинг жароҳатланиши оқибатида бўйиннинг буралиб қолиши, қанот ва оёқларнинг фалажи кузатилади.
Ташхис - анамнез маълумотлари, характерли клиник белгилар, патологоанатомик ўзгаришлар, рационда ош тузи миқдорининг ортиқчалигини аниқлаш асосида қўйилади. Асосий Ташхис ошқозон, ичаклар массасини, жигар таркибидаги хлоридлар миқдори бўйича текшириш натижаларига асосланади.
Даволаш. Организмнинг сувсизланишини камайтириш ва ортиқча тузни чиқариб юбориш мақсадида зонд ёрдамида кўп миқдорда илиқ сув ичирилади. Чўчқа, мўйнали ҳайвонлар ва паррандаларга тери остига 5 %ли кальций хлорид эритмаси, 1 % ли желатина эритмаси билан биргаликда 0,2 мл/кг дозада юборилади ёки 10 % ли кальций глюқонат эритмаси қўлланилади. Сигирларга 10 фоизли кальций хлорид эритмасидан 150-200 мл қўйларга 40-50 мл вена орқали, янги соғилган сут, шилимшиқли қайнатмалар ичирилиши тавсия этилади.
Профилактикаси. Ҳайвонлар рационида организмнинг кундалик эҳтиёжларини қондирадиган даражада ош тузи бўлишини таъминлаш, омихта емларга ош тузи қўшишда ҳайвонларнинг тўрини ҳисобга олиш лозим. Узоқ муддат рационда ош тузи бўлмаганда ош тузини кам-камдан қўшиш билан унга ўргатиб бориш, рационда фосфор ва кальций миқдори ҳамда витаминларнинг етарли даражада бўлишини таъминлаш лозим. Ҳайвонлар учун алоҳида охирларда майдаланган ош тузи эркин ҳолда берилиши яхши натижа беради.