«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

Dori moddalarni fiziologik tizmlarga o‘zaro ta’sir xususiyatlari
Fiziologik nazorat tizilmaning turli pog‘onalarini tashkil qilgan to‘qima va a’zolarga turli guruhdagi dorilarning birbiriga aloqador bo‘lmagan o‘zaro ta’siri. Masalan, yurak yetishmovchiligi bor bemorga qon aylanishi tizilmasining turli qismlariga ta’sir qilish maqsadida yurak glikozidlari, qon tomirlarini kengaytiruvchi va siydik haydovchi dorilarni bir vaqtda yuborish.
Bunday o‘zaro ta’sir va yuqorida ko‘rib o‘tilgan dorilarning o‘zaro ta’siri natijasida dorilarning organizmga salbiy ta’siri, ayniqsa suvtuz muvozanati buzilgan holatlarda bu xavf yanada ortadi. Masalan, siydik haydovchi dorilar chaqirgan gipokaliemiya yurak glikozidlarining salbiy (zaharlovchi) ta’sirini kuchaytirady.
Dorilarning bemor laboratoriya ko‘rsatkichlariga ta’siri ham kuzatiladi. Masalan, propranolol qoida tiroksin (T₄) miqdorini oshirishi, glyukozani zsa kamaytirishi va insulin paydo qilgan gipoglikemiyani uzaytirishi mumkin. Metildofa, xinin, nikotin kislotasi, riboflavin, tetrasiklinlar katta miqdorlarda kiritilganda siydikda katexolaminlar miqdorini oshiradi, ularning siydik bilan ajralib chiqishi vazodilyatatorlar (nitroglitserin, kalsiy antagonistlari, gidrolazin) ta’sirida kuchayadi.
Dorilarni kombinatsiya qilishning asosiy maksadi dorilar samaradorligini oshirishdan va xavfsizligini kamaytirishdan iborat bo‘lib, farmakoterapiyaning bu bosh maqsadiga vrach faqat fiziologiya, kasallik patogenezi, dorilarning farmakokinetik va farmakodinamik ko‘rsatkichlarini yaxshi bilganidagina erishishi mumkin.

13-mavzu. Markaziy nerv tizimini susaytiruvchi dorilarni o‘zaro tas’ir xususiyatlari

Reja.
1.Markaziy nerv tizimi haqida umumiy tushuncha
2.Neyroleptik guruhi dorilarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari.
3.Talvasaga qarshi dorilarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari.


NEYROLEPTIKLAR

Kimyoviy tuzilishiga ko‘ra bular 7 guruhga: 1. Fenotiazin (alifatik unumlar: aminazin, propazin, metirazin, frenolon, tioproperazin, ftorfenazin). tioridazin, ftorfenazin.

2. Rauvolfiya unumlari.
3. Butirofenon unumlari: galoperidol, trifluperidol, droperidol.
4. Indol unumlari: karbidin.
5. Tioksantin unumlari: xlorproteksin.
6. Bizepin unumlari: klozapin.
7. Benzamid unumlari; sulpiridlarga bo‘linadi.