Vazirligi toshkent farmatsevtika

Additivlik qonuni qo‘llanilishi

1. 
   Agar ikki eritma aralashmasi molekulalararo kuchlarni o‘zgartirmasa, kimyoviy reaksiya hosil qilmasa va muvozanatni siljitmasa monoxromatik nurlarni qo‘llashda bu qonun o‘z kuchiga ega.
   
2. 
   Polixromatik nurlarni qo‘llashda 2 ta modda eritmasidan bittasi albatta Ber qonuniga bo‘ysunishi kerak. Agar aniqlashda n modda eritmasi ishtirok etsa, u xolda bu qonunga bo‘ysunish uchun n-1 moddalar Ber qonuniga bo‘ysunishi kerak.
   

Nur yutish spektri. Moddaning nur yutishi bilan to‘lqin uzunligi orasidagi bog‘lanish shu moddaning nur yutishi (absorbsiya) egri chizig‘i (spektri) bilan ifodalanadi. Nur yutish spektri chizma xolida firdalanadi. ^{Bunda absiss o‘qiga to‘lqin uzunligi (A}1 ^{nm yoki m.km) yoki to‘lqin uzunligi qiymatlari (to‘lqin uzunligiga teskari qiymatlari sm-1 ) qo‘yiladi. Ordinat o‘qida optik zichlik, zichlik logorifmi D}1 ^E1. ^E bo‘ladi. Nur yutish spektri undagi ma’lum chiziqlar miqdori bilan xarakterlanadi. Har bir chiziq ham o‘z navbatida maksimum xolati bilan ifodalanadi va shunga munosib to‘lqin uzunligi  yoki uning balandligi, h yoki yarim eni,  ya’ni to‘lqin uzunliklari maksimumi o‘rtasidagi masofa bilan ifodalanadi.

Nur yutish spektri har bir moddaning o‘ziga xos xarakteristikasi hisoblanadi. Nur yutish spektrini o‘rganish nur yutuvchi moddani sifatini tahlil qilish, bundan tashqari organik moddalarni ko‘pgina funksional guruxlarni aniqlashga asoslangan.

Modda eritmasi orqali nur yutishni miqdorini aniqlash Buger-Lamber-Ber qonuniga asoslangan. Moddalarni nur yutishi bo‘yicha miqdorini aniqlash – fotometriya deb yuritiladi va quyidagi usullarga bo‘linadi.

1. 
   Kolorimetriya
   
2. 
   Fotokolorimetriya
   
3. 
   Spektrofotometriya.
   

Kolorimetriya – asosan biron – bir rangli eritmani oddiy ko‘rish bilan yoki ma’lum moslama yordamida solishtirilib aniqlashga asoslangan.

Fotokolorimetriya – moddani polixromatik nurlanishda spektrning ko‘rinadigan qismida o‘lchab tahlil qilishga asoslangan.

Spektrofotometriya – monoxromatik nurlarni ko‘rinadigan hamda spektrning unga yondoshgan ultrabinafsha va infraqizil qismida aniqlashga asoslangan.

Spektrofotometrik aniqlash fotokolorimetrik usuldan farqli xolda to‘lqin uzunliklarining keng diapazonida aniqlash hamda monoxromatik nurlanishni qo‘llashda katta aniqlik bilan ishlashning imkonini beradi.