Вазирлиги Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти

 
2. 
Корхоналар 
ташкилий-ҳуқуқий 
шакллари 
ва 
уларнинг 
корхоналарни молиявий муносабатларига таъсири. 
 
Ўзбекистонда 
бутун 
ижтимоий-иқтисодий 
ва 
сиѐсий 
ҳаѐтда 
мулкчиликнинг турли шакллари тенг ҳуқуқли эканлиги эътироф этилган. 
Ўзбекистон Республикасининг Конституциясида: «Мулкдор мулкига ўз 
хоҳишича эгалик қилади, ундан фойдаланади ва уни тасарруф этади» - деб 
белгилаб қўйилган. 
Ўзбекистон Республикасининг қонунчилигига асосан. корхоналар мулк 
эгаси (эгалари) ѐки у (улар) тайинлаган вакиллик органи, меҳнат жамоаси ѐки 
муассислар гуруҳининг қарори бўйича белгиланган қонун-қоидаларга асосан 
ташкил қилиниши мумкин. 
Корхона жорий ва ҳисоб-китоб рақамлари очиш ва улар тўғрисидаги 
ҳолатларни тасдиқлаш ҳуқуқига эга бўлган, мустақил ҳуқуқий шахс 
мақомидаги шўба корхоналари, филиаллар, ваколатхоналар, бўлим ва бошқа 
ташкилий бўлинмаларни ташкил қилиши мумкин. 
Бозор иқтисодиѐти шароитида корхона-мустақил хўжалик юритувчи 
субъект бўлиб, уларнинг ишлаб чиқариш воситалари ва бошқа мулклари 
режали иқтисодиѐт шароитларидагидек давлатнинг ўзигагина тегишли 
бўлмайди. Шу сабабли корхоналар: 
мулкчилик шаклига
кўра, давлат ва нодавлат (хусусий, масъулияти 
чекланган жамиятлари, акциядорлик жамиятлари, қўшма корхоналар, чет эл 
корхоналари, аралаш шаклдаги ва бошқалар);
тармоқ белгиларига
кўра, 
машинасозлик, энергетика, металлургия, нефт ва газ саноати, қурилиш 
комплекси, озиқ-овқат, енгил саноат, савдо ва бошқалар; 
ишлаб чиқариш миқѐси ва ходимлар сонига
кўра, микрофирмалар, 
кичик ва йирик корхоналар; 
фаолият миқѐсига
кўра, халқаро (бошқа давлатларда филиалларга эга 
бўлган), мамлакат миқѐсида фаолият юритувчи, локал, яъни бир аҳоли 
пунктида фаолият юритувчи корхоналар;