Vazi rli gi buxoro muhandi sli k- texnologi ya I nsti tuti " menej ment" kafedrasi

uchi nchi
ma' muri y 
i nqil obni t avsifl aydi. Agar biri nchi di niy-tij orat bo' lsa, i kkinchi si - dunyovi y-
ma' muri y, uchi nchi si esa ishl ab chi qarish- qurilishdir. 
Ko` p sonli boshqar uv yangil ani shl ari ni Qadi mgi Ri mda, ayni qsa Di okl eti an 
(243- 316y) hududi y boshqar uv ti zi mi da, shuni ngdek, O`rt a asrl ar da Ri m kat oli k 
cher kovi ni t uzilishi da ko`rish mu mki n. Uni hozir da ha m
 
g’arb dunyosi ni ng eng 
mutl aq shakll angan tashkil oti deb hi soblashadi. Uni ng hi ssasi, menej ment ni ng 
personal ni boshqarish, hoki mi yat
va avt orit et ti zi mi, f unkt si yal ar ni ng 
ma xs usl ashuvi kabi sohal ari da j uda katt adir. 
To` rti nchi
boshqar uv i nqil obi, XVII- XVI II asrl ar dagi sanoat inqil obi davri ga 
deyarli mos kel adi. U Yevr opa kapit aliz mi ri vojl ani shi ni rag’ batl antiradi va 
ijti moi y boshqar uvni ng nazari ya va a mali yoti ga menej ment dagi avval gi 
i nqil obl ar dan ko`ra kuchliroq t a`sir et a ol adi.
2. 1. 3.
 
Bos hqaruv i nqil obi davrl ari ni ng o’zi ga xos xus usi yatl ari. 
 
Sanoat fabri ka ti zi mi chegaral ari dan o`si b ket ayot ganda za monavi y 
akt si yadorli k kapit ali ti zi mi shakll anayot gan edi. Kapit al egal ari i qtisodi y faoli yat 
sifati dagi bi znes mashg’ ul oti dan t obora uzoql ashi b borar edilar, natijada yagona 
boshqar uvchi- xo`j ayin o`r ni ga bir necha yoll an ma menej erl ar paydo bo`l di. 
Mul kni ng yangi ti zimi sanoat ri vojl ani shi ni t ezl ashtirdi va boshqar uvni i shl ab 
chi qarish va kapit aldan ajralishi boshqar uvni ng al ohi da usuli ga oli b kel di. 
Ke yi nchali k esa ma` muri yat va menej ment ni must aqil ijti moi y-i qtisodi y kuchga 
ayl ani shi ni t o` xt ati b qo` ydi.
Ma` muri yl ashtirish - bu ko mpani ya siyosati va u mu mi y maqsadl ari ni 
shakll antirish, menejme nt esa - ul ar ni ng amal ga oshi shi ni t ashkil etish va nazor at 
qilish. Keyi n menej me nt ko` pgi na f unkt si yal ar ga bo`li ndi - rej al ashtirish, a mal ga 
oshirish, t akr or i shl ab chi qarish t a` mi not, sotish, t ashkil etish, xo`j ali k faoli yati 
tahlili va boshqal ar. SHunday qili b, har bir ishl ab chi qish j arayoni menej ment ni ng 
must aqil f unkt si ya va f aoli yat sohasi ga bo`li ndi. Leki n bunday f unkt si yal ar 
soni ni ng ko` payi shi ularni ng yangi asosda birl ashtirish mua mmosi ni kuchaytirdi. 

---

16 
Me nej ment va ma` muri yat i nson f aoli yatini muvofi ql ashti-rishni ng mahsus yo`li ni, 
qar or qabul qilishni ng shaxsi y ti zi mi ni kom- ya si yosati ni ng ma qsadi ni boshqari sh 
falsafasi ni ishl ab chi qdi. 
Me nej ment ni ng haqi qi y
 
xr onol ogi k t ari xi XI X asr oxiri XX asr boshi da g’ar b 
i nj enerl ari gur uhi boshchili gi dagi xarakat dan boshl anadi. Ul ar F. Teyl or, A. Fayol’, 
G. Emerson va boshqal ar. Ul ar ni ng di qqat mar kazi da mehnat unu mdorli gi ni 
oshirish va kor xonada ijti moi y munosabatlarni yangil ash masalal ari t ur gan. Vaqt 
o`tishi bil an menej me nt si yosat ni ng yuqori soxasi ga ayl anmoqda. Za monavi y 
me nej ment nazari y funda menti A. Masl ou, e. Me yo, P. Dr oker mehnatl ari bil an 
« mehnat gu mani zatsi ya» xududi da boshqar uv f unktsi yal ari ning maxsus asosi 
bo`li b xi z mat qil moqda.
Shunday qili b, j ahon me nej menti t ari xi boshqar uv nazari yasi va a mali yoti dagi 
t ub berilishl ar ni ifodal ovchi bir necha boshqar uv i nqil obl ari dan ibor at.
Bi ri nchi boshqar uv i nqil obi i shdagi
 
al oqal ar va kal’kul yatsi ya natijasi da 
ruhoni yl ar hoki mi yati va yozuvni ng paydo bo`lishi ga oli b kel di. 
Me nej ment dagi
i kki nchi i nqil ob
Vavil on huk mdori Xa mmur api no mi bil an 
bog’li q bo`li b, boshqaruvni ng oli y zodagonli k shakli ni yarat di. 
Na vuxodonosor II huk mdorli gi davri ga t o`g’ri kel gan 
uchi nchi
boshqar uvni ng 
i nqil obi davl at rej ali nazor at usuli ni ng i shlab chi qarish faoli yati bil an biri ki shga 
oli b kel di.