MAVZU TALIMNI TASHKIL ETISH SHAKLLARI VA TURLARI 1
prev
next
- Slides: 17
MAVZU: TAâLIMNI TASHKIL ETISH SHAKLLARI VA TURLARI Ð ÐÐÐ: 1. Taâlimni tashkil etishning shakllari. 2. Dars taâlim tashkil etishning asosiy shakli. 3. Darsning turlari va tuzilishi. 4. Darsga qoâyiladigan talablar. 5. Oâqituvchining darsga tayyorlanishi. 6. Taâlimni tashkil etishning yordamchi shakllari.
Foydalanilgan adabiyotlar roâyxati 1. Pedagogika. X. Ibragimov, Sh. Abdullaeva. âToshkent, 2007. 2. Pedagogika nazariyasi va tarixi. R. Mavlonova va boshqalar. â Toshkent, fan va texnologiya. 2010. 3. Pedagogika. Toxtaxodjaeva M. X. va boshqalar. â Toshkent, Oâzbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2010. 4. Djuraev R. X. va boshq. Pedagogik atamalar lugâati. âToshkent, Fan, 2008. 5. Pedagogikadan amaliy mashqlar va masalalar /Oâquv qoâllanma. Oâ. Asqarova. âToshkent, Istiqlol, 2005. 6. Pedagogik entsiklopediya. I va II jild. âOâzbekiston milliy entsiklopediyasiâ Davlat ilmiy nashriyoti. -Toshkent, 2012. 7. TEACHING AND LEARNING Pedagogy, Curriculum and Culture by Alex Moore 2012.
Asosiy tushunchalar: ⢠⢠⢠in dividual vizual maâruza binar maâruza anjuman maâruza metodologik
Taâlimni tashkil etish shakli - bu oâqituvchi va oâquvchining belgilangan tartibda, muayyan maqsadga muvofiq maâlum rejimda tashkil etiladigan oâquv-bilish faoliyatining tashqi ifodasidir. Ayni vaqtda taâlimning quyidagi shakllari ajratib koârsatiladi: in dividual, individual guruhli, sinf dars, leksiya seminar va sinfdan tashqari, auditoriyadan tashqari, maktabdan tashqari Oâquvchilarni qamrab olishi, oâquvchilar faoliyatini tashkil etishi, jamoaviy va individual shakllarining nisbatlari, mustaqilligi darajasi va oâqish jarayoniga rahbarlik qilish xususiyatlari kabi belgilariga koâra quyidagi uch asosiy turga ajratiladi individual; sinf dars; maâruza seminar
Taâlimni tashkil etish shakllari: Anâanaviy taâlim shakli, noanâanaviy taâlim shakli va yordamchi taâlim shakli. Dars â (maktabdagi) oâquv ishining asosiy tashkiliy shakli boâlib, unda oâqituvchi aniq belgilangan dars doirasida oâquvchilarning doimiy tarkibi bilan qatâiy jadval boâyicha shugâullanadi, jamoaviy bilish faoliyatiga rahbarlik qilib, oâquv dasturiga oâzi belgilaydigan didaktik va tarbiyaviy vazifalarga erishish uchun xilmaxil metodlardan foydalanadi
MAâRUZA VA UNING OâZIGA XOSLIKLARI 1) yoânaltiruvchi: talabalarni oâquv materialining asosiy jihatlariga eâtibor qaratishga imkon berish 2) axborot: oâqituvchi maâruza vaqtida muammoni, muammo bilan bogâliq asosiy dalil va xulosalar mohiyatini ochib beradi 3) metodologik: maâruza jarayonida muammoning falsafiy-nazariy asoslari namoyon etiladi 4) tarbiyalovchi: talabalarda tinglash, idrok etish, munozarada ishtirok etish madaniyatini shakllantirish 5) rivojlantiruvchi: talabalarda mantiqiy fikrlash, xulosalar chiqara olish qobiliyatini rivojlantirish
Maâruza turlari Kirish maâruzasi Maâlumotli maâruza Anjuman maâruza Muammoli maâruza Maâruza munozara Vizual maâruza Konspektli maâruza Maslahatli maâruza Binar maâruza Oâziga xos xususiyatlari Talabalarda oâquv fani toâgârisidagi umumiy tasavvurlarni shakllantirish Talabalarda muammoga doir maâlumotlarni axboriy retseptli tarzda taqdim etish Talabalar tomonidan oâquv materialini izlanishli tarzda oâzlashtirilishiga erishish Talabalarga muammoli savol, muammoli vaziyat va muammoli topshiriqlarni taqdim etish orqali oâquv birliklarini bayon etish Fikrlar almashinuvini tashkil etish asosida maâruza qismlarini oâzlashtirishga erishish Vizual materiallarni taqdim etish orqali talabalar tomonidan materialni oâzlashtirishga erishish Talabalar tomonidan oâquv materialini oâzlashtirishga erishish maqsadida tushuntirish bilan birga eng asosiy qismlarini yozdirib borish Savol va javoblar tarzida maâruza mashgâulotini tashkil etish Muammo yuzasidan tadqiqot olib borgan mutaxassis olim bilan birgalikda maâruzani tashkil etish
SEMINAR VA UNING OâZIGA XOSLIKLARI Seminar â bu oâqituvchini taâlim oluvchilar bilan faol muloqotga kirishishiga yoânaltirilgan, nazariy bilimlarni amaliy faoliyatda amalga oshirish uchun zaruriy shart-sharoitni taâminlovchi taâlimni tashkil etish shaklidir Seminar mashgâulotiga tayyorgarlik koârish va oâtkazish: Nima uchun? â Seminarni tashkil etishdan koâzlangan maqsad. 2. Qanday tarzda? â Seminarni olib borish texnologiyasini ishlab chiqish. 3. Nimani muhokama qilish? â Seminarni olib borish vaqtida muhokama qilinadigan materiallar mazmuni. 4. Qanday omillarni hisobga olish zarur? â Seminarni tashkil etish jarayonida maâlum omillarni hisobga olish
Darsning turlari va tuzilishi Darsning quyidagi turlari mavjud: 1. Aralash (kombinatsion dars). 2. Yangi bilimlarni bayon qilish darsi. 3. Oârganilganlarini takrorlash va mustahkamlash darsi. 4. Oâquvchilarning bilim, koânikma va malakalarini nazorat qilish darsi. 5. Laboratoriya darslari. 6. Amaliy darslar.
1. Aralash darsning tuzilishi: a) tashkiliy qism; b) oâtilgan mavzuni takrorlash (uy tekshirish); v) yangi mavzuni bayon qilish; g) oârganilgan materialni mustahkamlash; d) oâquvchilarni baholash; e) uy vazifasini berish. 2. Yangi bilimlarni bayon qilish darsining tuzilishi: a) tashkiliy qism; vazifasini b) yangi mavzuni bayon qilish; v) oârganilgan materialni mustahkamlash; d) uy vazifasini berish. 3. Oârganilganlarni takrorlash va mustahkamlash darsining tuzilishi: a) tashkiliy qism; b) oârganilgan mavzularga doir savol-javob oâtkazish; v) oârganilgan mavzularga doir amaliy topshiriqlarni bajarish; g) oâquvchilarni baholash. 5. Laboratoriya darslarining tuzilishi: a) tashkiliy qism; b) nazariy materiallarni mustahkamlash; v) laboratoriya ishini oâtkazish; g) oâquvchilarni baholash; d) uy vazifasi. 4. Oâquvchilarning bilim, koânikma va malakalarini nazorat qilish darsining tuzilishi: a) tashkiliy qism; b) oârganilganlarni umumiy tarzda takrorlash (yodga tushirish); v) nazorat ishini oâtkazish; g) uy vazifasi (oârganilganlarni qayta takrorlash maqsadida). 6. Amaliy darslarning tuzilishi: a) tashkiliy qism; b) nazariy materiallarni mustahkamlash; v) amaliy ish topshiriqlarini bajarish; g) oâquvchilarni baholash; d) uy vazifasi.
Amerikalik oâqituvchi va nashriyotchi William Chandler Bagley oâzining "Taâlim jarayoni" (The educative process) kitobida dars turlarini quyidagicha bayon etadi. 1. Rivojlantirish darslari (The development lesson) 2. Oârganish darslari (Study lesson) 3. Soârov darslari (The recitation lesson) 4. Mashgâulot darslari (The drill lesson) 5. Takrorlashyaâniqaytakoâribchiqishdarslari (The review lesson) 6. Imtihon( tekshiruv ) darslari. (The examination) Hozirgi kunda bularda 3 tasi yani rivojlantirish darslari, mashgâulot darslari va yaâni qayta koârib chiqish darslari asosiy qilib koârsatilgan. The Educative Process - William Chandler Bagley. P/70
Darsga qoâyiladigan talablar Didaktik Tarbiyaviy Rivojlantiruvchi
Zamonaviy darslar quyidagi talablarga javob bera olishi lozim: -fanning ilgâor yutuqlari, pedagogik texnologiyalardan foydalanish, darsni oâquv-tarbiyaviy jarayon qonuniyatlari asosida tashkil etish; -darsda barcha didaktik tamoyil va qoidalarning optimal nisbatlarini taâminlash; oâquvchilarning qiziqishlari, layoqati va talablarini hisobga olish asosida ular tomonidan bilimlarning puxta oâzlashtirilishi uchun zarur sharoitlarni yaratish; oâquvchilar anglab yetadigan fanlararo bogâliqliklarni oârnatish; ilgari oârganilgan bilim va malakalari, shuningdek, oâquvchilarning rivojlanish darajasiga tayanish; shaxsning har tomonlama rivojlantirishni motivatsiyalash va faollashtirish; oâquv-tarbiyaviy faoliyat barcha bosqichlarining mantiqiyligi va emotsionalligi; pedagogik vositalardan samarali foydalanish; ; zarur bilim, koânikma va malakalar, fikrlash va faoliyat ratsional usullarini shakllantirish; -mavjud bilimlarni doimo boyitib borish ehtiyojini yuzaga keltirish; har bir darsni puxta loyihalashtirish, rejalashtirish, tashhis va taxmin qilish.
Oâqituvchining darsga tayyorgarligi: tashxislash; bashoratlash; loyihalashtirish; rejalashtirish
Taâlimni tashkil etishning yordamchi shakllari fakultativ mashgâulotlar sanaladi. Ular oâquvchilarning qiziqishlari asosida tashkil etiladi: -toâgaraklar; -klublar; -olimpiadalar; -viktorinalar; -koârgazmalar; -ekspeditsiyalar va hokazolar.
NAZORAT UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 1. Hozirgi vaqtda taâlimni tashkil etishning qanday shakllari keng tarqalgan? 2. Taâlimni tashkil etishning individual tizimiga izoh bering. 3. Sinf-dars tizimining afzalligi va kamchiliklari nimalarda namoyon boâladi? 4. Maâruza-seminar tizimining oâziga xosligini izohlang. 5. Dars deb nimaga aytiladi? 6. Darsning qanday turlari mavjud? 7. Darsga qoâyiladigan talablarni tushuntirib bering. 8. Oâqituvchining darsga tayyorgarlik koârishi qanday bosqichlarni oâz ichiga oladi? 9. Taâlimni tashkil etishning yordamchi shakllariga nimalar kiradi?
EâTIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!