Varieties hand out notes uzb

Sovuqdan zarar ko‘rgan daraxtlarni butalash 
Daraxtni qancha qismi nobud bo‘lganini bilmaguncha uni butamaslik kerak. 
Daraxtning tirik qolgan qismidan barglar o‘sib chiqishi sust bo‘ladi va daraxt 
butalanmasa yaxshi tiklanadi.
Qachonki yangi shohlar kamida ikki yoki uch fut (60-90sm) uzunlikda 
rivojlangandan so‘ng, o‘lik (qurib qolgan) shohlarni olib tashlash mumkin. Bu 
odatda yoz o‘rtasiga to‘g‘ri kelishi mumkin, daraxtni sovuq urgandan 6-8 oy o‘tib. 
Ayni bir vaqtda yo‘qotilgan shoxlar o‘rnini to‘ldirish uchun yangi o‘sgan so‘ruvchi 
novdalar siyraklanishi lozim. Qalinligi katta (7.5sm diametrdagi) shoxlar kesilganda 
qurish yoki infeksiyalar tushishini oldini olish uchun emulsiya yoki boshqa 
himoyalovchi bo‘yoqlab kesilgan joylar qoplanishi tavsiya qilinadi.
 
Sovuq urgan yosh daraxtlarni parvarishlash. 
Juda yomon sovuq urgan daraxtlar ildizidan odatda kuchli so‘ruvchi novdalar 
shakllanadi, yangi ko‘chat ekish o‘rniga shu yangi o‘sgan novdalardan daraxt 
qaytatdan shakllantirilishi mumkin. Agar so‘ruvchi novda nimjon bo‘lsa, daraxt 
ildizi bilan qo‘porilib, o‘rniga yangisi ekilishi tavsiya qilinadi.
Juda qattiq sovuq urgan katta daraxtlarni parvarishlash 
Asos shoxlaridan to tanasigacha yoki to yergacha butun tanasini qattiq sovuq 
urgan yoshi katta daraxtlarni parvarishlashda ko‘plab muammolarga duch kelinadi. 
Bunday holatdagi har bir daraxtga alohida e’tibor berish kerak.
Shunday vaziyatlar bo‘ladiki, butun bir daraxt noodatiy qattiq sovuqdan nobud 
bo‘ladi. Agar bunday holat kuzatilsa, nobud bo‘lgan daraxt tanasini olib tashlash va 
keyingi yil ildizidan chiqqan bir nechta yangi novdalardan 5-6 tasini tanlab uning 
o‘rnini to‘ldirish maqsadga muvofiq.
Mo‘tadil hududda anor daraxti birinchi bir necha yillik hayoti davrida qish 
oylari sovuqdan nobud bo‘lishi mumkin. Anor daraxti agar nobud bo‘lsa, yer
ostidagi (xylopodium) qismidan yana qayta ko‘karish xususiyatiga ega. Anor 
daraxtining yer osti qismi (xylopodium) bu ildizning boshlanish qismi va daraxt 
tanasining asosi oralig‘idagi joy ya’ni ildiz bo‘g‘zidir.

---

108 
Anorning barcha navlari uchun xos bir xususiyat bor, yosh ko‘chat yoshi katta 
daraxtlarga nisbatan sovuqqa ko‘proq nimjon bo‘ladi. Agar birinchi yoki ikkinchi 
yili daraxtlarni sovuq ursa, vaqt o‘tishi bilan ularning sovuqqa chidamliligi ortib 
boradi, 5-6 ta asosli tizimning afzalligi shundaki, agar yoshi katta daraxtni qattiq 
sovuq (erta yoki kech ayoz) ursa, odatda faqat bir yok ikkita asosiy shox qattiq 
shikastlansada, qolgan asosiy shoxlardan shu yili meva olish imkoniyati bo‘ladi. 
Bunda nobud bo‘lgan daraxt tanasini olib tashlash maqsadga muvofiq. Uning 
o‘rnidan chiqqan bir yoki ikki novda bilan ularning o‘rnini to‘ldiradi va qisqa vaqt 
ichida daraxt yana asl holatiga qaytadi.
Bir asosli tizimda esa, agar daraxt nobud bo‘lsa, o‘sha yilning o‘zida uning 
o‘rnini to‘ldirish uchun boshqa asos shox bo‘lmaydi. Shu sababdan tijorat 
maqsadida anor yetishtiruvchilar orasida anor daraxti bir asosda yoki ko‘p asosda 
buta shaklida o‘stirilish kerakmi yoki yo‘qmi degan munozara hukm suradi.
Bir asosli tizim daraxtni butunlay nobud qiluvchi qattiq sovuq bo‘lmaydigan 
hududlarda tijorat maqsadida yoki yakka tartibda bog‘ yaratuvchilar uchun qulay 
tizim bo‘ladi. Salqinroq qishli hududlarda bir nechta asosli tizim anor daraxtlarini 
o‘stirish va meva olish uchun yagona imkoniyatdir.