Varieties hand out notes uzb

Anor daraxtlarini sovuqdan himoyalovchi usullar 
Anor daraxtlarini sovuqdan himoyalovchi asosiy usullar quyidagilar:
• 
Sug‘orish tizimidan foydalanib sovuq havoni nazorat qilish.
• 
Bog‘ isitgichlaridan foydalanib sovuq havoni nazorat qilish.
• 
Shamol hosil qiluvchi qurilmalar.
• 
Isitgich va shamol hosil qiluvchi qurilmalar qo‘shilmasi orqali nazorat qilish.
Sug‘orish tizimidan foydalanib sovuqni nazorat qilish 
Sovuqning tabiati shundaki, uning eng katta zarari sovuq havo yerdagi massaga 
(yoki bog‘ orasi oraliq ekin bilan qoplangan bo‘lsa, shu o‘simlik ustiga) tekkanda 
sodir bo‘ladi. Agar harorat muzlash darajasidan pastga tushsa, o‘simlik tanasidagi 
suyuqlik muzlaydi va bu ichki shikastlanishga olib keladi. Sovuqdan zararlanganda, 
barg chetlari kuyadi (quriydi), mevada chandiqlar yuzaga keladi, novda uchlari 
kuyib asta sekinlik bilan novdaning to‘liq kuyishiga sabab bo‘ladi. Yangi ekilgan 
daraxtlarda, sovuq harorat
daraxt tanasi atrofidagi halqadagi to‘qimlarni shu 
darajada yomon kuydiradiki, bu o‘z navbatida daraxt po‘stlog‘ini tanadan shilib 
nobud qiladi.
Nazorat qilish mumkin bo‘lgan sug‘orish tizimidan foydalanish oraqali, suv 
harorati tabiatan nol daraja selsiydan yuqoridir, daraxtlar atrofidagi haroratni 
muzlash darajadan yuqorida saqlanishi mumkin bo‘ladi. Asosiy muammo shundaki, 
sug‘orish jarayoni quvurlardagi suv muzlaguncha amalga oshirilishi kerak. Buni 
oldini olish uchun sug‘orish tizimi harorti +3 daraja bo‘lganda (quvurlar 

---

104 
muzlashidan oldin) ishga tushuriladi va harorat +5 darajaga ko‘talilguncha ishlab 
turadi so‘ngra o‘chiriladi.
Bog‘ isitgichlaridan foydalanib sovuqni nazorat qilish 
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, bog‘ oralab ko‘p miqdorda kichik olovlarni 
yondirish bog‘ning turli qismlarida yondirilgan bir necha katta olovlardan ko‘ra 
yaxshiroq himoya vositasi bo‘la oladi. Qanchalik himoya bera olishidan kelib 
chiqib, quyida isitgichlarning afzalliklari va kamchiliklari keltirilgan:
Ularning afzalliklari:
•
Xavfsiz haroratni ta’minlash uchun faqatgina kerakli miqdorda isitgichlar 
yoqilishi kifoya.
•
Dalada kutilmagan holatlar uchun qo‘shimcha isitgichlar va yoqilg‘i 
saqlanilishi mumkin.
•
Isitgichlar issiqlikni bog‘ bo‘ylab bir tekisdan taqsimlashga yordam beradi.
Ularning kamchiliklari:
•
Ko‘p tutun chiqaradi, lekin ba’zi turlari to‘g‘ri ishlatilganda kam tutun 
chiqaradi.
•
Ularni o‘rnatish va boshqarish katta sarmoya talab qiladi.
•
Daraxt ostidagi quruq barglar tufayli yong‘in chiqish xatari mavjudligi.
•
Ishlatish va ta’mirlash uchun ko‘p mehnat talab qilinadi.
•
Ko‘p ishchi kuchi talab qiladi.