Varieties hand out notes uzb

Kvadrat sxemasi 
Mevali daraxtlar uchun eng oson va keng tarqalgan tizimlardan biri. Ushbu 
tizimda qatorlar orasi va ichidagi masofa bir xilda bo‘ladi. Ko‘chatlar har bir 
burchakda teng burchak ostida ekiladi. Shu sababdan har to‘rtinchi ko‘chat 
kvadratni hosil qiladi. Qatorlar orasi va ichidagi masofa bir xilda bo‘lganligi 
sababli bog‘ga ishlov berish maqsadida texnikalar har tarafga bir xilda 
harakatlanishi mumkin (masalan, 5m x 5m).
Ushbu tizimda oraliq ekin ekish uchun yetarlicha masofa ajratilgan bo‘ladi. 
Bog‘ni kengaytirish faqat qo‘shimcha qatorlar qo‘shish orqali amalga oshirilishi 
mumkin. (2.3.1-rasm). 
Kvadrat shaklidagi sxema 
Afzalliklari : 
Sug‘orish ariqlari yoki yo‘laklari bir tekisda 
joylashtirilish mumkin.
Yerga ishlov berish, daraxtlarga dori sepish va 
hosil yig‘ishtirish uchun juda qulay.
2.3.1-rasm 
Bog‘ni har tomonlama kuzatish qulay bo‘lganligi uchun uni boshqarish juda 
qulay. 
Kamchiliklari : 
Yer hisobiga ko‘chat sig‘dirish imkoniyati past.
Har bir kvadratning o‘rtasida juda ko‘p joydan unumsiz foydalanilgan.
Masalan, to‘rt daraxt o‘rtasidagi joy behuda sarflangan. 

---

75 
To‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi sxema 
Ushbu tizim ham kvadrat tizimga 
o‘xshab ketadi. Uning asosiy farqi qatorlar 
orasi 
va 
ichidagi 
masofaning 
har 
xilligidadir (2.3.2-rasmga qarang).
Demak, ushbu tizimda ayni bir 
ajratilgan yerga ko‘proq ko‘chat sig‘dirish 
imkoniyati mavjud. Bog‘ga ishlov berish 
maqsadida texnikalar har tarafga bir xilda 
harakatlanishi mumkin.
2.3.2-rasm.
Daraxtlar rivojlanish uchun yetarlicha masofaga ega bo‘ladi va quyosh nuridan 
unumli foydalaniladi (masalan, 6m X 3m). 
To‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi sxema 
Afzalliklari 
1.
Yerga ishlov berish, daraxtlarga dori sepish va hosil yig‘ishtirish uchun juda 
qulay.
2.
Sug‘orish ariqlari qator bo‘ylab joylashtirilishi mumkin.
3.
Oraliq masofa kengligi sababali yorug‘likdan unumli foydalaniladi.
4.
Bog‘ni yanada unumliroq boshqarish imkoniyati mavjud.
5.
Oraliq ekin ekish imkoniyati mavjud (2.3.3-rasm). 
Kamchiliklari 
1.
Agar oraliq ekin ekilmasa, qatorlar orasidagi masofa behuda sarflanadi.
2.
Yer hisobiga ko‘chat sig‘dirish imkoniyati past.
Kiprda to‘g‘ri to‘rtbuchak tizimida shakllantirilgan anorzor (3m x 6m).