Vaqt : Talabalar soni: Ma’ruza rejasi

fakulьtativ parazitlar
ham deb 
ataladi. Agar bakteriyalar o’zlari uchun kerakli metobalitlarni boshqa organizimlar xisogbiga
to’liq o’zlashtirishsa bunday mikroorganizimlarni 
obligat parazitlar
deb yuritiladi
. 
Satellizm- 
ba’zi bir mikroorganizimlar ishlab chiqargan metobalitlari boshqa bakteriyalarni 
ko’payishini stimullashi mumkin. Masalan sartsinlar va stafilokokklar o’sganda o’sish faktori ishlab 
chiqarishadi va ‘aemop’ilus avlodi bakteriyalarini o’sishini stimullaydi. Tipik satillitlarga gepatit V 
virusini ham kiritish mumkin, gepatit delьta virusi gepatit V virusi ishtirokida ko’payyadi. 
Tuproq mikroflorasi. 
Tuproq mikroorganizmlar uchun asosiy tabbiyi yashash muhiti 
xisoblanib, tabiatning shakillanishida, tozalanishida va moddalar almashinuvida (azot,uglerod, 
oltingugurt, temir) aktiv qatnashadi. Tuproq mikroflorasining tarkibi tuproqning turiga, ishlov 
berilishiga, geografik zonasiga, namlik, teperatura va organik moddalar bilan qanchalik 
ifloslanishlariga va boshqa. xususiyalarga bog’liq.. Tuproqning mikroflorasi juda ham ko’p va turli 

---

bakteriyalar vakillari bo’lishi mumkin.Tuproqning autoxton mikrobiotsenoziga quyidagi 
bakteriyalar kiradi: mikobakteriyalar, psevdomonandlar, sporaxosilqilovchi, azotbiriktiruvchi, 
bakteriyalar, aktinomitsetlar, zamburug’lar. Bu mikroorganizimlar har doim o’simliklar va bir –
birlari bilan simbioz ko’rinishlarida yashaydi. 
Tuproqning allohton mikroflorasiga asosan odam va xayvonlarning normal va patogen 
mikroflorasi kirishi mumkin, lekin bu mikroorganizimlar tuproqda ko’paymaydi va ma’lum 
davirgacha saqlanib turishi mumkink. SHuning uchun tuproqning yuqumli kasallikni manbasi 
bo’lishini e’tirof etgan holda, patogen bakteriyalarni tuproqda qancha vaqtgacha saqlanishini bilish 
va tuproqni epidemiologik nuqtai nazardan xafsiz ekanligini aniqlashda muhim praktik ahamiyatga 
ega. 
Jadval 15. 
Tuproqning patogen mikroorganizimlari 
Tuproqda 
doimiy 
yashaydigan 
(rezident) 
mikroblar 
Odam va hayvon chiqindilari bilan tuproqqa tushadigan 
mikroblar 
Uzoq 
vaqt 
saqlanadigan 
mikroblar 
Qisqa vaqt saqlanadigan 
mikroblar 
Clostridium botuinum, teri 
osti 
mikozini 
ketirib 
chiqaruvchi Actinomyces
turi 
va 
ba’zi 
bir 
mikotoksikozlar 
Bacillus 
ant’racis, 
Clostridium 
tetani, 
Clostridium 
- 
anaerob 
yuqumli 
kasallik 
(gazi 
gangrena) qo’zg’atuvchilari 
Salmonella, SHigella, Vibrio, 
Brucella, 
Francisella, 
Mycobacterium, 
Leptospira, 
Pseudomonas, 
enteroviruslar, 
yashur virusi