Bog'liq 30. Valyuta kursi, to\'lov balansi va uning taqchilligi
Valyuta kursi, to’lov balansi va uning taqchilligi . 590
1.
Bizne sohasiga jalb qilinmaydigan va shu bilan birga katta miqdorda
naqd pul qo‘yuvchi jismoniy shaxslar va guruhlarga tegishli bo‘lgan katta
summadagi valyuta depozitlari;
2.
Bankka maxsus ma’lumotlarni (masalan, ijtimoiy nomer va b.) taqdim
etishni xoxlamaydigan shaxslar;
3.
10000 dollar va shu atrofdagi summada muntazam ravishda valyuta
operatsiyalarini o‘tkazgan shaxslar va boshqa shunga o‘xshash
faoliyatlar.
Valyuta operatsiyalari nazorati va boshqaruviga muofiq valyuta bitimlari
to‘g‘risida ma’lumot berishdan uch holatda ozod etilgan. Shunday qilib, quyidagi
hollarda valyuta operatsiyalari to‘g‘risida hisobot to‘ldirish kerak emas:
1.
Federal rezerv banklari bilan qilingan bitimlar yoki zayom
operatsiyalarida;
2.
Milliy banklar o‘rtasidagi operatsiyalarda;
3.
Tijorat banklari bilan nobank moliyaviy tashkilotlar o‘rtasidagi
operatsiyalarda.
Biznesning ayrim sohalari valyuta operatsiyalari to‘g‘risida ma’lumot
berishdan ozod qilingan. Bularga AQShda iste’molchilarni tovar bilan muntazam
ta’minlab turgan chakana savdo bilan shug‘ullanuvchi rezidentlar, omonat qo‘ygan
rezidentlar, mahalliy organlar, shtatlardagi xukumat va AQSh xukumati kiradi.
Valyuta operatsiyalarini nazorat qiluvchi banklar va boshqa tashkilotlar ma’lumot
berish bilan bir qatorda qonun bilan belgilangan qoidalarni buzganda javobgarlikka
tortilishadi.
Bularning bari G’aznachilik Boshqarmasi tomonidan valyutani “tozalash”ga
qarshi nazorat ob’ekti hisoblanadi.
Shunday qilib, rivojangan bozor iqtisodiyoti mamlakatlari valyuta
boshqaruvi va nazorati tizimlari xususiyatlari farqlanishiga qaramay, ayrim
umumiy tendensiyalarni ajratib olish mumkin.
Hozirgi kunda yuqorida ko‘rib chiqilgan mamlakatlarda qattiq valyuta
boshqaruvi tizimidan voz kechilgan, lekin shu bilan birga xorijiy valyuta va oltinga
nisbatan ayrim cheklanishlar saqlanib qolindi.
Qattiq valyuta boshqaruvi va nazoratidan voz kechish va tashqi iqtisodiy
faoliyatni liberallashtirish, mamlakat makroiqtisodiy holatining o‘zgarishi va
xalqaro miqiyosda o‘z o‘rniga ega bo‘lishi bilan bosqichma- bosqich amalga
oshirilgan.
Kapital harakatini boshqarish pul-kredit siyosati instrumentlari va bozor
mexanizmi orqali amalga oshirib kelinmoqda. Shunday bo‘lsada, xalqaro
munosabatlarning rivojlanishi bilan pul oqimlari harakati va tashqi iqtisodiy
faoliyat qatnashchilari ustidan nazorat qilish muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Rivojlangan bozor iqtisodiyoti mamlakatlarning deyarli barchasida
Markaziy bank va vakil banklar asosiy valyuta nazorati organlari hisoblanadi.
Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar valyuta boshqaruvi va nazoratining
iqtisodiy rivojlanishiga ta’siri bo‘yicha umumiy xulosa qiladigan bo‘lsak,