Ва ўрта махсус

Шевага хос сўзларнинг услубий хусусиятлари
Ёзувчилар қаҳрамонларини ўзлари яшайдиган ҳудуд ва муҳитдан айирмаган ҳолда, ҳаётдагидек ишонарли ва жонли тасвирлаш эҳтиёжидан келиб чиқиб шевага хос сўзларни ишлатадилар. Шева сўзлари маҳаллий колорит, ҳудудий мансубликни ўзида аниқ акс эттириш билан бирга «бадиий нутқда муайян эстетик функцияни бажаради. Бироқ диалектизмларнинг эстетик қиммат касб этиши уларнинг бадиий нутқдаги меъёри, қандай ишлатилиши ва айни пайтда қандай диалектизмларнинг қўлланиши билан боғлиқдир.»²⁶ Тилшуносликка оид адабиётларда шевага хос бирликларнинг фонетик, лексик ва грамматик диалектизмлар сифатида тасниф қилинганлигини кузатиш мумкин. Фонетик диалектизмлар асосан, товушларни ўзгартириб қўллаш, товуш орттирилиши, товуш тушиши ва товушларни қаватлаб қўллаш кўринишларида намоён бўлади. Масалан: 1.Энахонларнинг бутун оиласи ёйилган қопнинг теграсида жугари уқалаб ўтирардилар.(Чўлпон) 2.Тошканниям олибдими-а?3.Обрўй бор-да, обрўй! Лексик диалектизмлар айнан сўз қўллаш билан боғлиқ шева варниантларидир. Масалан: 1.Кампир шотининг ён ёғочини силаб ўйнар, Энахон оғзидан олган сақичини эзиб «соққа» ясар...(Чўлпон) 2.Жиянингиз қишлоқдан зиғир мой олиб келди. Шуни чучитяпман. (Т.Мурод). Муайян шева тарқалган ҳудудда яшовчи кишиларнинг ўзларига хос бўлган урф-одатларининг номлари этнографик диалектизмлар деб юритилади. Бундай сўзлар тасвирнинг реаллигини таъминлайди: У эшикдан кирар – кирмас тўй тўққизини хотинига узатиб: - Қизинг қани? – дея сўради.(Чўлпон)
Шевага хослик ибораларда ҳам мавжуд бўлиб бадиий матн қаҳрамонларининг маълум бир ҳудудга мансублигини ва воқеа-ҳодисалар бўлиб ўтаётган ўринни таъкидлашга хизмат қилади. Масалан, Тоғай Мурод асарларида Сурхондарё шевасига хос фразеологизмлар кўп қўлланилган: Эсон хизматкорни боласи Ботир қўшчи тумандан айниб келди. Холилатиб-холилатиб оёқ илди. Мен овоз қўйиб чириқ бердим. Сени йўқлаб чириқ бердим.